چرا عیب‌یابی در خط فرمان لینوکس؟

رابط کاربری گرافیکی (GUI) لینوکس امکانات فراوانی را فراهم می‌کند، اما قدرت واقعی، سرعت و انعطاف‌پذیری سیستم‌عامل در خط فرمان (CLI) نهفته است. بسیاری از مشکلات پیچیده، نیاز به دسترسی مستقیم به فایل‌های پیکربندی، پردازش‌های در حال اجرا، و لاگ‌های سیستمی دارند که تنها از طریق ترمینال امکان‌پذیر است. توانایی استفاده مؤثر از ابزارهای خط فرمان نه تنها به شما کمک می‌کند تا مشکلات را سریع‌تر شناسایی و حل کنید، بلکه بهره‌وری شما را نیز به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.

از بررسی وضعیت سرویس‌ها گرفته تا تحلیل ترافیک شبکه و مدیریت فایل‌های سیستمی، خط فرمان لینوکس ابزارهای بی‌شماری را در اختیار شما قرار می‌دهد. این دوره آموزشی، شما را با این ابزارها آشنا کرده و با مثال‌های عملی، نحوه به‌کارگیری آن‌ها در سناریوهای واقعی عیب‌یابی را آموزش می‌دهد.

آنچه در این دوره خواهید آموخت

این دوره به گونه‌ای طراحی شده است که شما را از یک مبتدی نسبی در زمینه عیب‌یابی خط فرمان لینوکس به یک متخصص ماهر تبدیل کند. سرفصل‌های اصلی دوره شامل موارد زیر است:

• مبانی خط فرمان لینوکس: مرور دستورات ضروری، ناوبری در فایل سیستم، مدیریت فایل‌ها و دایرکتوری‌ها، و درک مفاهیم پایه‌ای مانند مجوزها و کاربران.
• ابزارهای مانیتورینگ سیستم: یادگیری استفاده از دستوراتی مانند top، htop، vmstat، iostat برای شناسایی گلوگاه‌های سیستمی (CPU، حافظه، I/O).
• مدیریت پردازش‌ها: نحوه مشاهده، اولویت‌بندی، ارسال سیگنال، و خاتمه دادن به پردازش‌ها با استفاده از دستوراتی مانند ps، kill، nice.
• تحلیل لاگ‌های سیستمی: آشنایی با محل نگهداری فایل‌های لاگ (/var/log) و استفاده از ابزارهایی مانند grep، sed، awk، و journalctl برای فیلتر کردن، جستجو و تحلیل اطلاعات.
• عیب‌یابی شبکه: استفاده از ابزارهایی مانند ping، traceroute، netstat، ss، tcpdump و dig برای تشخیص و رفع مشکلات اتصال، DNS، و سرویس‌های شبکه.
• مدیریت دیسک و فایل سیستم: آشنایی با ابزارهای df، du، fdisk، parted، fsck برای بررسی سلامت و مدیریت فضای ذخیره‌سازی.
• عیب‌یابی سرویس‌ها: یادگیری نحوه کار با سیستم‌های مدیریت سرویس مانند systemd و SysVinit برای راه‌اندازی، توقف، و بررسی وضعیت سرویس‌های حیاتی.
• اسکریپت‌نویسی Bash برای عیب‌یابی: یادگیری اصول اولیه نوشتن اسکریپت‌های ساده Bash برای خودکارسازی وظایف تکراری عیب‌یابی و جمع‌آوری اطلاعات.
• ابزارهای پیشرفته: معرفی و کاربرد ابزارهای تخصصی‌تر مانند strace برای ردیابی فراخوانی‌های سیستمی و lsof برای لیست کردن فایل‌های باز.

نحوه ارائه دوره و مزایا

این دوره به صورت انحصاری بر روی یک فلش مموری 32 گیگابایتی ارائه می‌گردد. این روش ارائه مزایای قابل توجهی دارد:

• دسترسی سریع و آفلاین: پس از دریافت فلش مموری، به محتوای کامل دوره بدون نیاز به اینترنت دسترسی خواهید داشت. این امر برای افرادی که دسترسی محدودی به اینترنت دارند یا ترجیح می‌دهند در هر زمان و مکانی مطالعه کنند، ایده‌آل است.
• قابلیت حمل بالا: فلش مموری به راحتی قابل حمل است و می‌توانید محتوای دوره را به کامپیوترهای مختلف منتقل کرده و از آن استفاده نمایید.
• ذخیره‌سازی مطمئن: فلش مموری 32 گیگابایتی فضای کافی برای نگهداری تمامی ویدئوها، فایل‌های تمرینی، و مستندات مرتبط با دوره را فراهم می‌کند.
• محتوای به‌روز: دوره شامل جدیدترین تکنیک‌ها و ابزارها در زمینه عیب‌یابی لینوکس است که با توجه به تحولات مستمر دنیای IT، از اهمیت بالایی برخوردار است.

مخاطبان این دوره

این دوره برای طیف وسیعی از متخصصان و علاقه‌مندان حوزه فناوری اطلاعات مفید است، از جمله:

• مدیران سیستم لینوکس (Linux System Administrators)
• مهندسان DevOps
• متخصصان پشتیبانی فنی
• توسعه‌دهندگان نرم‌افزار که با محیط لینوکس کار می‌کنند
• کارشناسان امنیت سایبری
• دانشجویان و علاقه‌مندان به یادگیری عمیق لینوکس

پیش‌نیازها

برای بهره‌مندی کامل از این دوره، داشتن دانش پایه در زمینه مفاهیم سیستم‌عامل و آشنایی اولیه با ترمینال لینوکس توصیه می‌شود. اگرچه دوره با مرور مباحث مقدماتی آغاز می‌گردد، داشتن تجربه قبلی با دستورات اولیه لینوکس به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر به مباحث پیشرفته‌تر تسلط یابید. همچنین، نیاز به یک سیستم کامپیوتری که بتوانید در آن ماشین مجازی نصب کنید (مانند VirtualBox یا VMware) و یا یک توزیع لینوکس را نصب و اجرا نمایید، برای انجام تمرینات عملی ضروری است.

ساختار دوره

دوره به صورت ماژولار طراحی شده است تا یادگیری را سازمان‌یافته و گام به گام پیش ببرد. هر ماژول شامل ویدئوهای آموزشی، توضیحات متنی، و تمرینات عملی است. برخی از ماژول‌های کلیدی عبارتند از:

• ماژول 1: مقدمه‌ای بر خط فرمان و ناوبری
• ماژول 2: ابزارهای تحلیل عملکرد سیستم
• ماژول 3: مدیریت فرآیندها و سرویس‌ها
• ماژول 4: عمیق شدن در لاگ‌های سیستمی
• ماژول 5: تشخیص مشکلات شبکه‌ای با ابزارهای CLI
• ماژول 6: مدیریت و نگهداری دیسک‌ها و فایل سیستم‌ها
• ماژول 7: عیب‌یابی سرویس‌های خاص (مانند وب سرورها، پایگاه‌های داده)
• ماژول 8: مقدمه‌ای بر اسکریپت‌نویسی Bash برای عیب‌یابی
• ماژول 9: معرفی ابزارهای پیشرفته و سناریوهای عیب‌یابی پیچیده

مثال عملی: عیب‌یابی یک سرویس کند

فرض کنید یک وب سرور (مانند Apache یا Nginx) به طور ناگهانی کند شده است. در این دوره، یاد می‌گیرید که چگونه با استفاده از دستوراتی مانند:

• systemctl status nginx وضعیت سرویس را بررسی کنید.
• journalctl -u nginx لاگ‌های مربوط به سرویس را مشاهده کنید.
• top یا htop را برای یافتن پردازش‌هایی که بیشترین CPU یا حافظه را مصرف می‌کنند، اجرا کنید.
• netstat -tulnp یا ss -tulnp را برای بررسی اتصالات شبکه و پورت‌های باز استفاده کنید.

با تحلیل خروجی این دستورات، می‌توانید به سرعت علت کندی را تشخیص دهید، چه مشکل مربوط به مصرف بالای منابع سیستم باشد، چه خطایی در فایل‌های پیکربندی، یا مشکلی در ارتباطات شبکه.