در دنیای امروز که وابستگی به تکنولوژی‌های دیجیتال روزبه‌روز افزایش می‌یابد، امنیت سایبری به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشورها و صنایع تبدیل شده است. در این میان، سیستم‌های کنترل صنعتی (ICS) که قلب تپنده زیرساخت‌های حیاتی مانند نیروگاه‌ها، شبکه‌های آب‌وفاضلاب، پالایشگاه‌ها، سیستم‌های حمل‌ونقل و خطوط تولید هستند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. هرگونه اخلال یا حمله موفقیت‌آمیز به این سیستم‌ها می‌تواند منجر به فجایع انسانی، اقتصادی و زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری شود.

دوره “امنیت سایبری: امنیت سیستم‌های کنترل صنعتی 2025-2” به شما کمک می‌کند تا دانش و مهارت‌های لازم برای حفاظت از این سامانه‌های حساس را کسب کنید. این دوره، یک منبع آموزشی جامع و به‌روز است که به بررسی عمیق چالش‌ها و راهکارهای امنیت سایبری در محیط‌های عملیاتی (OT) می‌پردازد. لازم به ذکر است که این دوره بر روی فلش مموری ۳۲ گیگابایتی عرضه می‌شود و یک محصول فیزیکی است که به دست شما خواهد رسید.

با همگرایی فزاینده فناوری اطلاعات (IT) و فناوری عملیاتی (OT)، مرزهای بین این دو حوزه محو شده و سیستم‌های صنعتی بیش از پیش در معرض تهدیدات سایبری قرار گرفته‌اند. حملاتی نظیر استاکس‌نت (Stuxnet)، انرژی سیاه (BlackEnergy) و حمله به خط لوله کالونیال (Colonial Pipeline) نمونه‌های بارزی هستند که نشان می‌دهند چگونه حملات سایبری می‌توانند اختلالات گسترده‌ای را در زندگی روزمره و اقتصاد ایجاد کنند. حفاظت از ICS دیگر تنها یک وظیفه امنیتی نیست، بلکه یک ضرورت ملی و بین‌المللی برای تضمین پایداری و ایمنی زیرساخت‌ها محسوب می‌شود.

این دوره با رویکردی عملی و کاربردی، مجموعه‌ای از مهارت‌های تخصصی را به شما آموزش می‌دهد که برای مقابله با پیچیده‌ترین حملات سایبری به سیستم‌های کنترل صنعتی لازم است:

• آشنایی کامل با مبانی ICS و OT: درک اجزا، عملکرد و تفاوت‌های این سیستم‌ها با محیط‌های IT.
• شناسایی و تحلیل تهدیدات: شناخت انواع حملات، مهاجمان و آسیب‌پذیری‌های خاص ICS.
• طراحی معماری‌های امن: پیاده‌سازی اصول دفاع عمقی و تقسیم‌بندی شبکه (Network Segmentation).
• اعمال استانداردها و چارچوب‌ها: به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی نظیر ISA/IEC 62443 و چارچوب NIST CSF در محیط‌های صنعتی.
• مدیریت ریسک و آسیب‌پذیری: ارزیابی، کاهش و مدیریت مداوم ریسک‌های امنیتی در OT.
• پاسخ به حوادث سایبری: توسعه و اجرای برنامه‌های مؤثر برای تشخیص، مهار و بازیابی پس از حملات.
• تأمین امنیت پروتکل‌های صنعتی: درک و ایمن‌سازی پروتکل‌های ارتباطی رایج نظیر Modbus/TCP, DNP3, و OPC UA.

با تکمیل این دوره، شما نه تنها دانش تئوری عمیقی کسب می‌کنید، بلکه توانایی‌های عملی خود را نیز برای مواجهه با چالش‌های دنیای واقعی ارتقا می‌دهید. مزایای کلیدی این دوره عبارتند از:

• افزایش فرصت‌های شغلی: متخصصان امنیت ICS در بازار کار جهانی بسیار مورد تقاضا هستند. این دوره رزومه شما را برای نقش‌های حیاتی در صنایع زیرساخت، انرژی، تولید و دفاع تقویت می‌کند.
• کسب دانش عملی و به‌روز: محتوای دوره با آخرین تهدیدات و بهترین شیوه‌های امنیتی در سال 2025 به‌روز شده است.
• توانایی حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی: مهارت‌های کسب شده به شما امکان می‌دهد تا در حفاظت از دارایی‌های ملی و جلوگیری از فجایع صنعتی نقش مؤثری ایفا کنید.
• توسعه حرفه‌ای: این دوره گامی مهم برای متخصصان IT است که قصد ورود به حوزه امنیت OT را دارند و همچنین برای مهندسان OT که می‌خواهند دانش امنیتی خود را افزایش دهند.

برای بهره‌مندی حداکثری از این دوره، توصیه می‌شود که شرکت‌کنندگان دارای پیش‌زمینه‌های زیر باشند:

• آشنایی اولیه با مفاهیم پایه‌ای شبکه (TCP/IP، فایروال‌ها، VPN).
• درک مقدماتی از اصول امنیت سایبری (تهدیدات، آسیب‌پذیری‌ها، کنترل‌های امنیتی).
• (اختیاری) آشنایی کلی با سیستم‌های کنترل صنعتی (مانند PLC، SCADA یا DCS) می‌تواند مفید باشد، اما برای شروع دوره الزامی نیست.
• اشتیاق به یادگیری و پیشرفت در حوزه امنیت سیستم‌های کنترل صنعتی.

این دوره به صورت ماژولار طراحی شده است تا یادگیری را تسهیل کرده و مباحث را به شکلی منطقی و جامع پوشش دهد:

• ماژول 1: مقدمه‌ای بر سیستم‌های کنترل صنعتی (ICS) و فناوری عملیاتی (OT)
  • تعریف و اجزای کلیدی ICS: SCADA، DCS، PLC، RTU، HMI.
  • تفاوت‌های اساسی بین IT و OT در معماری، اهداف و اولویت‌های امنیتی.
  • کاربردهای ICS در صنایع مختلف (نفت و گاز، برق، آب، تولید، حمل‌ونقل).
  • بررسی ریسک‌ها و چالش‌های منحصربه‌فرد امنیتی در محیط‌های OT.
• ماژول 2: چشم‌انداز تهدیدات و آسیب‌پذیری‌های ICS
  • انواع حملات سایبری رایج علیه ICS: باج‌افزار، APT، حملات انکار سرویس (DoS)، مهندسی اجتماعی.
  • تحلیل مطالعات موردی حملات واقعی و پیامدهای آن‌ها (مانند Stuxnet، BlackEnergy، Triton).
  • آسیب‌پذیری‌های متداول در سخت‌افزار، نرم‌افزار و فریم‌ور ICS.
  • نقش عامل انسانی و تهدیدات داخلی در محیط‌های صنعتی.
• ماژول 3: معماری شبکه و پروتکل‌های ارتباطی در ICS
  • مفهوم مدل Purdue و کاربرد آن در تقسیم‌بندی شبکه‌های صنعتی.
  • پیاده‌سازی Zone و Conduit برای ایزوله‌سازی و کنترل جریان ترافیک.
  • معرفی پروتکل‌های صنعتی متداول: Modbus/TCP، DNP3، OPC UA، EtherNet/IP، PROFINET.
  • بررسی نقاط ضعف امنیتی و چالش‌های ایمن‌سازی پروتکل‌های قدیمی و جدید.
• ماژول 4: چارچوب‌ها و استانداردهای امنیت ICS
  • معرفی استاندارد جامع ISA/IEC 62443 برای امنیت سایبری سیستم‌های اتوماسیون و کنترل.
  • چارچوب امنیت سایبری NIST (CSF) و کاربرد آن در محیط‌های OT.
  • استانداردهای ISO 27001 و انطباق آن با نیازهای امنیتی OT.
  • توسعه و پیاده‌سازی سیاست‌ها، رویه‌ها و دستورالعمل‌های امنیتی خاص ICS.
• ماژول 5: ارزیابی ریسک و مدیریت آسیب‌پذیری در محیط‌های OT
  • روش‌شناسی ارزیابی ریسک اختصاصی برای سیستم‌های کنترل صنعتی.
  • شناسایی، دسته‌بندی و اولویت‌بندی آسیب‌پذیری‌ها در محیط OT.
  • فرآیندهای مدیریت پچ و به‌روزرسانی برای سیستم‌های ICS با حداقل اختلال.
  • پیاده‌سازی مدیریت پیکربندی امن و Hardening سیستم‌ها.
  • مقدمه‌ای بر تست نفوذ (Penetration Testing) و ارزیابی امنیتی برای ICS.
• ماژول 6: دفاع عمقی و کنترل‌های امنیتی در ICS
  • پیاده‌سازی فایروال‌های صنعتی (Industrial Firewalls) و سیستم‌های تشخیص/پیشگیری نفوذ (IDS/IPS).
  • استفاده از آنتی‌ویروس و کنترل برنامه‌ها (Application Whitelisting) در محیط‌های OT.
  • مدیریت هویت و دسترسی (IAM) و احراز هویت چند عاملی (MFA) برای کاربران و دستگاه‌ها.
  • اهمیت امنیت فیزیکی و همپوشانی آن با امنیت سایبری ICS.
  • برنامه‌ریزی و اجرای راهکارهای پشتیبان‌گیری و بازیابی اطلاعات (Backup & Recovery).
• ماژول 7: پاسخ به حوادث و تداوم کسب‌وکار در ICS
  • برنامه‌ریزی جامع و آمادگی برای حوادث سایبری خاص ICS.
  • مراحل چرخه پاسخ به حادثه: شناسایی، مهار، ریشه‌کن کردن، بازیابی و تحلیل پس از حادثه.
  • نقش و مسئولیت‌های تیم‌های واکنش به حوادث امنیتی (CSIRT/ICS-CERT).
  • برنامه‌ریزی برای تداوم کسب‌وکار (BCP) و بازیابی فاجعه (DR) در محیط‌های OT.
  • شبیه‌سازی و تمرین سناریوهای حوادث سایبری صنعتی.
• ماژول 8: آینده امنیت ICS و فناوری‌های نوظهور
  • تأثیر اینترنت اشیا صنعتی (IIoT) و فناوری 5G بر امنیت ICS.
  • نقش هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (ML) در تشخیص و پیشگیری از تهدیدات.
  • امنیت ابری در محیط‌های هیبریدی OT/IT.
  • چالش‌ها و فرصت‌های بلاکچین در امنیت صنعتی.
  • مقررات و ملاحظات حقوقی مرتبط با امنیت سایبری صنعتی.

این دوره برای طیف وسیعی از متخصصان و علاقه‌مندان به حوزه امنیت سایبری و صنعتی طراحی شده است، از جمله:

• مهندسان اتوماسیون و کنترل: که مایل به افزایش دانش امنیتی خود برای حفاظت از سیستم‌هایی هستند که طراحی و نگهداری می‌کنند.
• متخصصان امنیت سایبری (IT): که به دنبال ورود به حوزه تخصصی و پرچالش امنیت سیستم‌های کنترل صنعتی هستند.
• مدیران زیرساخت‌های حیاتی: که مسئولیت حفاظت از عملیات و دارایی‌های سازمان خود را بر عهده دارند.
• تکنسین‌های ICS/SCADA: که به صورت روزانه با این سیستم‌ها کار می‌کنند و نیاز به درک ریسک‌های امنیتی دارند.
• مشاوران امنیتی: که خدمات مشاوره به صنایع و سازمان‌های دارای ICS ارائه می‌دهند.
• دانشجویان و پژوهشگران: که به دنبال تخصص در یکی از حیاتی‌ترین و رو به رشدترین حوزه‌های امنیت سایبری هستند.

امنیت سیستم‌های کنترل صنعتی دیگر یک حوزه فرعی در امنیت سایبری نیست، بلکه به یک ستون فقرات حیاتی برای پایداری کشورها و اقتصاد جهانی تبدیل شده است. با تهدیدات روزافزون و پیچیده‌تر شدن حملات، نیاز به متخصصان آموزش‌دیده در این زمینه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

دوره “امنیت سایبری: امنیت سیستم‌های کنترل صنعتی 2025-2” یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای آینده شغلی شما و گامی مؤثر در جهت تبدیل شدن به یک مدافع قدرتمند در خط مقدم حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی است. با دسترسی به محتوای جامع این دوره بر روی فلش مموری ۳۲ گیگابایتی، می‌توانید در هر زمان و مکانی به یادگیری بپردازید و مهارت‌های خود را برای مواجهه با چالش‌های امنیتی امروز و آینده ارتقا دهید.