آنچه در این دوره خواهید آموخت

این دوره با رویکردی عملی و مثال‌های کاربردی، مهارت‌ها و دانش‌های کلیدی زیر را به شما انتقال می‌دهد:

• اصول بنیادین کدنویسی تمیز: با مفاهیم اصلی مانند DRY (Don’t Repeat Yourself – تکرار نکنید)، KISS (Keep It Simple, Stupid – ساده نگهش دار، احمقانه!)، و YAGNI (You Ain’t Gonna Need It – بهش نیاز نخواهی داشت) آشنا می‌شوید و یاد می‌گیرید چگونه این اصول را در هر خط از کد جاوااسکریپت خود پیاده‌سازی کنید.
• نام‌گذاری مؤثر: تسلط بر تکنیک‌های نام‌گذاری متغیرها، توابع، و کلاس‌ها به گونه‌ای که هدف و عملکرد آن‌ها به وضوح از نامشان مشخص باشد و کد شما “گویای خودش” باشد.
• بهینه‌سازی توابع و کلاس‌ها: چگونگی نوشتن توابعی با یک وظیفه مشخص (Single Responsibility Principle) و اندازه کوچک، و همچنین طراحی کلاس‌های قابل نگهداری که منطق پیچیده را به بخش‌های ساده‌تری تقسیم می‌کنند.
• مدیریت صحیح خطاها: بهترین روش‌ها برای کنترل و مدیریت استثناها و خطاها در جاوااسکریپت، به طوری که برنامه شما پایدارتر و قابل اعتمادتر شود و تجربه‌ی کاربری بهتری ارائه دهد.
• بازآرایی (Refactoring) کد: یادگیری تکنیک‌های عملی برای شناسایی “کد بوی بد” (Code Smells) و بهبود ساختار داخلی کد بدون تغییر در رفتار و عملکرد بیرونی آن.
• کار با کدهای ناهمگام (Asynchronous Code): اعمال اصول کد تمیز بر Promiseها، async/await و سایر الگوهای ناهمگام برای ایجاد کدی خواناتر، قابل مدیریت‌تر و عاری از پیچیدگی Callback Hell.
• اهمیت تست‌پذیری: درک اینکه چگونه نوشتن کد تمیز، فرآیند تست و اشکال‌زدایی را به طور چشمگیری آسان‌تر می‌کند و به پایداری طولانی‌مدت پروژه کمک می‌کند.
• استفاده از الگوهای طراحی (Design Patterns): آشنایی با الگوهای طراحی پرکاربرد و چگونگی به کارگیری آن‌ها برای حل مسائل رایج در توسعه نرم‌افزار به شیوه‌ای تمیز، مقیاس‌پذیر و قابل توسعه.

مزایای کسب مهارت در کدنویسی تمیز

کسب مهارت در کدنویسی تمیز جاوااسکریپت مزایای چشمگیری برای شما به عنوان یک توسعه‌دهنده و همچنین برای تیم و پروژه‌هایتان به همراه خواهد داشت:

• افزایش خوانایی و درک کد: کدی که تمیز نوشته شده باشد، به راحتی توسط سایر اعضای تیم (و حتی خودتان پس از ماه‌ها) قابل فهم است. این امر به همکاری مؤثرتر، بازبینی کد سریع‌تر، و کاهش سوءتفاهم‌ها منجر می‌شود.
• کاهش زمان اشکال‌زدایی و نگهداری: کدهای پیچیده، درهم‌ریخته و نامرتب منبع اصلی باگ‌ها و مشکلات نگهداری هستند. با اعمال اصول کد تمیز، شما کدهای باکیفیت‌تری تولید می‌کنید که خطاهای کمتری دارند و یافتن و رفع آن‌ها نیز بسیار سریع‌تر خواهد بود. این یعنی زمان کمتری صرف چالش‌ها و زمان بیشتری صرف توسعه قابلیت‌های جدید.
• بهبود کیفیت نرم‌افزار: کد تمیز به طور مستقیم به تولید نرم‌افزاری با کیفیت بالاتر، پایدارتر، و با قابلیت اطمینان بیشتر منجر می‌شود. این به نوبه خود رضایت کاربران نهایی را افزایش داده و اعتبار شما را به عنوان یک توسعه‌دهنده حرفه‌ای بالا می‌برد.
• تسهیل توسعه و گسترش: افزودن قابلیت‌های جدید، تغییرات، یا گسترش مقیاس‌پذیری به یک کدبیس تمیز بسیار آسان‌تر از کدی است که درهم‌ریخته و بدون ساختار مشخص باشد. کد تمیز مانند یک پایه مستحکم برای ساختمان عمل می‌کند که امکان اضافه کردن طبقات بیشتر را بدون نگرانی فراهم می‌آورد.
• ارتقاء مهارت‌های فردی و فرصت‌های شغلی: این دوره نه تنها به شما نحوه کدنویسی تمیز را آموزش می‌دهد، بلکه ذهنیت شما را نیز تغییر داده و شما را به یک توسعه‌دهنده با نگاهی عمیق‌تر به کیفیت کد تبدیل می‌کند. این ارتقاء مهارت‌ها در رزومه شما نیز بسیار ارزشمند خواهد بود و درهای جدیدی را در مسیر شغلی شما باز خواهد کرد، زیرا شرکت‌ها به دنبال توسعه‌دهندگانی هستند که می‌توانند کدی پایدار و قابل نگهداری تولید کنند.

پیش‌نیازهای دوره

برای بهره‌برداری حداکثری و درک کامل مطالب ارائه شده در این دوره، داشتن پیش‌نیازهای زیر توصیه می‌شود:

• آشنایی پایه با مفاهیم برنامه‌نویسی و منطق الگوریتم‌ها.
• دانش متوسط از زبان جاوااسکریپت، شامل مفاهیمی مانند متغیرها، توابع، حلقه‌ها، شرط‌ها، آرایه‌ها و آبجکت‌ها.
• آشنایی با ES6+ (ECMAScript 2015 و نسخه‌های جدیدتر) مانند Arrow Functions، let/const، Classes و Modules یک مزیت محسوب می‌شود.

سرفصل‌های کلیدی دوره

این دوره به صورت ساختاریافته به شما کمک می‌کند تا قدم به قدم به اصول کدنویسی تمیز مسلط شوید:

۱. مقدمه‌ای بر کدنویسی تمیز

• چرا کد تمیز مهم است؟ نگاهی به مشکلات رایج در کدهای نامرتب و پیچیده.
• تعریف و اهداف کد تمیز از دیدگاه متخصصان برجسته نرم‌افزار.
• نقش جاوااسکریپت در توسعه وب مدرن و اهمیت کد تمیز در پروژه‌های جاوااسکریپتی.

۲. نام‌گذاری با کیفیت

• انتخاب نام‌های با معنی و قابل فهم برای متغیرها، توابع، آرگومان‌ها و کلاس‌ها.
• اجتناب از نام‌گذاری‌های مبهم، کوتاه یا گیج‌کننده.
• قوانین و قراردادهای نام‌گذاری در جاوااسکریپت (مانند CamelCase, PascalCase).
• مثال عملی: تبدیل نام‌های نامناسب به نام‌های گویا.

  
  // کد نامرتب
  const dt = new Date();
  function calc(x, y) { return x + y; }
  
  // کد تمیز
  const currentDate = new Date();
  function calculateSum(firstNumber, secondNumber) { return firstNumber + secondNumber; }
          

۳. توابع تمیز و کارآمد

• اصل مسئولیت واحد (Single Responsibility Principle) برای توابع: هر تابع تنها یک کار را انجام دهد.
• اندازه توابع: نوشتن توابع کوچک، متمرکز و خوانا.
• تعداد آرگومان‌ها: به حداقل رساندن تعداد آرگومان‌های تابع.
• اجتناب از عوارض جانبی (Side Effects) در توابع و حفظ Pure Functions.
• تکنیک‌های بازآرایی توابع پیچیده به توابع کوچکتر و قابل مدیریت‌تر.

۴. مدیریت صحیح خطاها

• بهترین روش‌ها برای مدیریت خطاها در جاوااسکریپت، شامل استفاده صحیح از try-catch و throw.
• ایجاد پیام‌های خطای معنی‌دار و کاربرپسند برای توسعه‌دهندگان و کاربران نهایی.
• استراتژی‌های پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع خطاها در مرحله کدنویسی.

۵. کامنت‌ها و مستندات

• چه زمانی باید کامنت‌گذاری کنیم؟ (توضیح “چرا” یک بخش از کد اینگونه است، نه “چه” کاری می‌کند).
• اجتناب از کامنت‌های اضافی، واضح و بی‌فایده.
• اهمیت JSDoc برای تولید مستندات خودکار و مؤثر از کد.

۶. کدنویسی ناهمگام (Asynchronous Clean Code)

• اعمال اصول کد تمیز بر الگوهای ناهمگام مانند Promises و async/await.
• نحوه مدیریت کالبک‌ها (Callbacks) به صورت تمیز و جلوگیری از Callback Hell.
• مثال عملی: بازآرایی کد ناهمگام پیچیده به ساختاری خواناتر.

  
  // Callback Hell - کد نامرتب ناهمگام
  getData(function(a) {
      processData(a, function(b) {
          saveData(b, function(c) {
              console.log('Done');
          });
      });
  });
  
  // استفاده از async/await برای کد تمیزتر
  async function fetchDataAndProcess() {
      try {
          const data = await getData();
          const processedData = await processData(data);
          await saveData(processedData);
          console.log('Done');
      } catch (error) {
          console.error('An error occurred:', error);
      }
  }
  fetchDataAndProcess();
          

۷. کلاس‌ها و ماژول‌های تمیز

• طراحی کلاس‌ها با رعایت اصل مسئولیت واحد و مسئولیت‌های مشخص.
• اهمیت Dependency Inversion Principle در طراحی کلاس‌های منعطف.
• اهمیت و نحوه صحیح استفاده از ماژول‌ها در جاوااسکریپت برای سازماندهی بهتر کد.
• اصل جداسازی نگرانی‌ها (Separation of Concerns) در طراحی سیستم.

۸. بازآرایی پیشرفته (Advanced Refactoring)

• تکنیک‌های پیشرفته برای بازآرایی کدهای قدیمی، بزرگ و پیچیده.
• معرفی الگوهای طراحی (Design Patterns) رایج برای بهبود ساختار و قابلیت نگهداری کد.
• ابزارهای کمک‌کننده و روش‌های خودکارسازی در فرآیند بازآرایی.

۹. مثال‌های عملی و پروژه‌های کوچک

• اعمال تمام اصول و تکنیک‌های آموخته شده در سناریوهای واقعی توسعه.
• بررسی و بازآرایی قطعه کدهای رایج و ارائه راه‌حل‌های تمیز و بهینه.
• تمرین‌های عملی برای تقویت درک و تثبیت مطالب.