• مفهوم عمیق CI/CD و DevOps و اهمیت آن‌ها در توسعه مدرن نرم‌افزار.
• نصب، پیکربندی و مدیریت جنکینز و پلاگین‌های ضروری آن.
• ساخت پروژه‌های FreeStyle و Jenkins Pipeline با استفاده از Jenkinsfile (اعلامی و اسکریپتی).
• یکپارچه‌سازی جنکینز با سیستم‌های کنترل نسخه مانند Git و GitHub.
• نحوه ساخت، تست و تحلیل کد پروژه‌های پایتون به صورت خودکار.
• اجرای تست‌های واحد، ادغام و عملکرد برای اطمینان از کیفیت کد.
• اعمال ابزارهای تحلیل استاتیک کد پایتون (مانند Flake8 و MyPy) در پایپ‌لاین.
• اتوماسیون فرایند استقرار (Deployment) برنامه‌های پایتون به محیط‌های مختلف.
• پیکربندی اعلان‌ها (Notifications) برای اطلاع‌رسانی وضعیت پایپ‌لاین.
• مدیریت اعتبارنامه‌ها (Credentials) و امنیت در جنکینز.
• استفاده از Docker در پایپ‌لاین‌های جنکینز برای ایجاد محیط‌های قابل حمل و ایزوله.
• مدیریت وابستگی‌های پایتون و محیط‌های مجازی (venv) در چارچوب CI/CD.

با اتمام این دوره، شما مهارت‌های عملی و دانش تئوریک لازم برای اتوماسیون فرایندهای توسعه و استقرار نرم‌افزار را کسب خواهید کرد که منجر به بهبود چشمگیر بهره‌وری و کیفیت پروژه‌های شما می‌شود:

• افزایش سرعت توسعه و تحویل: با اتوماسیون فرایندها، زمان لازم برای ارزیابی تغییرات و استقرار نسخه‌های جدید به حداقل می‌رسد. این امر امکان پاسخگویی سریع‌تر به نیازهای بازار را فراهم می‌آورد.
• کاهش خطا و بهبود کیفیت: تست‌های خودکار و تحلیل کد، باگ‌ها و مشکلات احتمالی را در مراحل اولیه چرخه توسعه شناسایی می‌کنند، قبل از آنکه به مراحل بعدی راه یابند و هزینه‌های بیشتری ایجاد کنند.
• قابلیت اطمینان بالاتر: پایپ‌لاین‌های اتوماتیک، ثبات و قابلیت اطمینان تحویل نرم‌افزار را تضمین می‌کنند، چرا که هر مرحله به صورت استاندارد و تکرارپذیر اجرا می‌شود.
• ارتقاء مهارت‌های شغلی: تسلط بر جنکینز و CI/CD، شما را به یک دارایی ارزشمند در هر تیم توسعه‌ای تبدیل می‌کند و فرصت‌های شغلی شما را در حوزه‌های DevOps، مهندسی نرم‌افزار و معماری سیستم‌ها گسترش می‌دهد.
• تجربه عملی: دوره بر روی سناریوهای واقعی و پروژه‌های عملی تمرکز دارد و شما را قادر می‌سازد بلافاصله آموخته‌های خود را در پروژه‌ها به کار بگیرید و به راه‌حل‌های عملی دست یابید.
• کاهش درگیری دستی: با اتوماسیون فرایندهای تکراری، زمان تیم آزاد می‌شود تا بر روی نوآوری و حل مسائل پیچیده‌تر تمرکز کنند.

برای کسب حداکثر بهره‌وری از این دوره، آشنایی با مفاهیم و ابزارهای زیر توصیه می‌شود. این پیش‌نیازها به شما کمک می‌کنند تا مطالب دوره را با سرعت و عمق بیشتری فرا بگیرید:

• آشنایی با پایتون: دانش پایه از زبان برنامه‌نویسی پایتون و نحوه اجرای اسکریپت‌ها، همچنین آشنایی با مدیریت بسته‌ها (مانند pip) و محیط‌های مجازی (مانند venv).
• مفاهیم اولیه Git: آشنایی با سیستم کنترل نسخه Git و دستورات پایه آن (مانند clone, commit, push, pull, branch, merge).
• سیستم‌عامل لینوکس: دانش پایه از دستورات خط فرمان لینوکس (مانند SSH، مدیریت فایل‌ها و دایرکتوری‌ها، اجرای اسکریپت‌ها) بسیار توصیه می‌شود، چرا که بسیاری از عملیات DevOps بر پایه لینوکس انجام می‌شود.
• مفاهیم شبکه: درک اولیه از IP، پورت‌ها و پروتکل‌های ارتباطی (مانند HTTP، SSH) برای پیکربندی ارتباطات جنکینز با سایر سرویس‌ها مفید است.

1. مقدمه‌ای بر CI/CD و DevOps

این بخش، پایه و اساس درک شما از اهمیت CI/CD و DevOps را شکل می‌دهد. یاد می‌گیرید که چرا این رویکردها برای توسعه مدرن حیاتی هستند و چگونه به بهبود چرخه عمر توسعه نرم‌افزار کمک می‌کنند. در این قسمت به مفاهیم نظری و فلسفه پشت این متدولوژی‌ها پرداخته می‌شود.

• تعریف CI (یکپارچه‌سازی مداوم)، CD (تحویل مداوم) و Deployment مداوم و تفاوت‌های کلیدی آن‌ها.
• اصول DevOps، فرهنگ آن و تأثیر آن بر تیم‌ها و سازمان‌ها.
• نقش و اهمیت جنکینز به عنوان یک سرور اتوماسیون در اکوسیستم CI/CD.
• معرفی مفاهیم کلیدی پایپ‌لاین: مراحل (Stages)، گام‌ها (Steps)، عوامل (Agents).
• بررسی مزایای پیاده‌سازی CI/CD در پروژه‌های واقعی.

2. نصب و پیکربندی جنکینز

اولین گام عملی شما در دنیای جنکینز، نصب و راه‌اندازی این ابزار قدرتمند است. این بخش شما را از صفر تا صد نصب و پیکربندی اولیه جنکینز بر روی محیط‌های مختلف راهنمایی می‌کند و چالش‌های رایج را پوشش می‌دهد.

• انتخاب سیستم‌عامل مناسب برای جنکینز (Linux، Windows، یا محیط‌های کانتینری مانند Docker).
• نصب پیش‌نیازها مانند JDK (Java Development Kit) و تنظیم متغیرهای محیطی.
• نصب و راه‌اندازی جنکینز از طریق پکیج منیجرها (مثل apt, yum) یا اجرای مستقیم با Docker.
• پیکربندی اولیه جنکینز، دسترسی به داشبورد و نصب پلاگین‌های ضروری و پرکاربرد.
• مدیریت کاربران، نقش‌ها و سطوح دسترسی در جنکینز برای ایجاد محیطی امن و کنترلی.
• نگهداری و بک‌آپ‌گیری از پیکربندی جنکینز.

3. کار با پروژه‌های FreeStyle در جنکینز

برای شروع و آشنایی اولیه با قابلیت‌های جنکینز، ابتدا با پروژه‌های FreeStyle کار خواهید کرد. این بخش به شما امکان می‌دهد تا بدون نیاز به کدنویسی پیچیده، وظایف ساده اتوماسیون را تعریف و اجرا کنید و با محیط جنکینز خو بگیرید.

• ایجاد اولین پروژه FreeStyle و درک گزینه‌های پیکربندی آن.
• پیکربندی گام‌های ساخت (Build Steps) برای اجرای دستورات شل یا ویندوز.
• ادغام با Git و فراخوانی خودکار بیلدها با هر تغییر در مخزن کد.
• اجرای اسکریپت‌های شل ساده برای پروژه‌های پایتون (مانند نصب وابستگی‌ها با pip، اجرای یک اسکریپت پایتون).
• نظارت بر وضعیت بیلدها، مشاهده لاگ‌ها و عیب‌یابی مشکلات.

4. آشنایی با Jenkins Pipeline (Jenkinsfile)

قلب اتوماسیون پیشرفته در جنکینز، Jenkins Pipeline است. در این بخش، به طور عمیق با مفهوم Pipeline، سینتکس Jenkinsfile و نحوه تعریف پایپ‌لاین‌های پیچیده و کدنویسی شده آشنا می‌شوید که امکان تکرارپذیری و مدیریت نسخه را فراهم می‌کند.

• مقدمه‌ای بر Pipeline As Code و مزایای آن نسبت به پروژه‌های FreeStyle.
• مقایسه پایپ‌لاین‌های اعلامی (Declarative) و اسکریپتی (Scripted) و زمان استفاده از هر کدام.
• ساختار یک Jenkinsfile: تعریف مراحل (stages)، گام‌ها (steps)، عامل‌ها (agents)، و بخش‌های کنترلی (post, parameters).
• استفاده از Source Control Management (SCM) برای مدیریت Jenkinsfile (بهترین شیوه Pipeline as Code).
• مثال‌های عملی از Jenkinsfile برای سناریوهای مختلف در پروژه‌های پایتون.
• مدیریت خطا و استثناها در Jenkins Pipeline.

5. پایپ‌لاین‌های CI/CD برای پروژه‌های پایتون

این بخش هسته اصلی دوره است و بر روی پیاده‌سازی پایپ‌لاین‌های کامل CI/CD برای برنامه‌های پایتون تمرکز دارد. هر مرحله از پایپ‌لاین به دقت بررسی و پیاده‌سازی می‌شود، با تأکید بر بهترین شیوه‌ها.

• گام “Build”: نصب وابستگی‌ها با pip، ایجاد و فعال‌سازی محیط‌های مجازی venv برای ایزوله کردن وابستگی‌ها.
• گام “Test”: اجرای تست‌های واحد و ادغام با pytest، unittest و تولید گزارش‌های خوانا (مانند Junit XML) برای نمایش در جنکینز.
• گام “Code Analysis”: استفاده از ابزارهایی مانند Flake8 برای بررسی استایل کد، MyPy برای بررسی نوع‌ها، و Black برای فرمت‌بندی خودکار کد پایتون.
• گام “Deployment”: استقرار برنامه پایتون به یک سرور از طریق SSH (با استفاده از پلاگین‌ها یا دستورات شل)، یا به یک سرویس ابری ساده.
• مدیریت خطاهای پایپ‌لاین و پیاده‌سازی مکانیزم‌های بازخورد سریع به تیم توسعه.
• استفاده از پارامترها در پایپ‌لاین برای ایجاد انعطاف‌پذیری و قابلیت استفاده مجدد.

6. مدیریت اعتبارنامه‌ها و امنیت در جنکینز

امنیت در پایپ‌لاین‌های CI/CD بسیار حیاتی است، چرا که دسترسی به سیستم‌ها و اطلاعات حساس را شامل می‌شود. این بخش به شما می‌آموزد چگونه اطلاعات حساس مانند رمز عبورها، کلیدهای SSH و توکن‌ها را به صورت امن در جنکینز مدیریت کنید.

• معرفی Credentials Plugin و انواع اعتبارنامه‌های قابل مدیریت (نام کاربری/رمز عبور، Secret Text، Secret File، SSH Username with Private Key).
• ذخیره و استفاده امن از اعتبارنامه‌ها در پایپ‌لاین‌ها بدون افشای آن‌ها در لاگ‌ها یا Jenkinsfile.
• محدود کردن دسترسی‌ها و مدیریت مجوزها با استفاده از ماتریس امنیت جنکینز.
• بهترین شیوه‌ها برای تامین امنیت سرور جنکینز و ارتباطات آن.

7. اعلان‌ها و گزارش‌دهی

اطلاع‌رسانی از وضعیت پایپ‌لاین‌ها برای تیم‌های توسعه و عملیات ضروری است. در این بخش، نحوه پیکربندی اعلان‌ها را برای اطلاع‌رسانی موفقیت یا شکست بیلدها، و همچنین نحوه تولید و نمایش گزارش‌های مختلف را یاد می‌گیرید.

• پیکربندی اعلان‌های ایمیل برای ارسال خودکار وضعیت بیلدها.
• یکپارچه‌سازی با ابزارهای پیام‌رسان محبوب (مانند Slack، Telegram) برای اعلان‌های لحظه‌ای.
• تولید و نمایش گزارش‌های تست (Test Reports) و تحلیل کد (Code Analysis Reports) در رابط کاربری جنکینز.
• داشبوردهای سفارشی برای نظارت بر وضعیت کلی پایپ‌لاین‌ها.

8. جنکینز و Docker در CI/CD

Docker به ابزاری جدایی‌ناپذیر در DevOps تبدیل شده است، که امکان ایجاد محیط‌های ایزوله و قابل حمل را فراهم می‌آورد. این بخش به شما نشان می‌دهد چگونه می‌توانید از Docker در پایپ‌لاین‌های جنکینز برای افزایش سازگاری و سرعت استفاده کنید.

• ساخت ایمیج‌های Docker از برنامه‌های پایتون و بهینه‌سازی Dockerfile.
• اجرای بیلدها و تست‌ها درون کانتینرهای Docker برای اطمینان از یکپارچگی محیط.
• Push کردن ایمیج‌های Docker ساخته شده به ریجستری‌های مختلف (مانند Docker Hub، private registries).
• استقرار برنامه‌ها به عنوان کانتینرهای Docker بر روی سرورها یا پلتفرم‌های کانتینری.
• استفاده از Docker Pipeline در Jenkinsfile برای تعامل مستقیم با Docker.