این دوره آموزشی برای طیف وسیعی از علاقه‌مندان به فناوری اطلاعات طراحی شده است و به خصوص برای گروه‌های زیر توصیه می‌شود:

• دانشجویان و تازه‌واردان به دنیای IT: اگر به تازگی وارد حوزه فناوری اطلاعات شده‌اید و به دنبال ایجاد یک پایه محکم در مدیریت سرور لینوکس هستید، این دوره نقطه‌ی شروع ایده‌آلی برای شماست.
• توسعه‌دهندگان نرم‌افزار: برنامه‌نویسانی که نیاز دارند برنامه‌های خود را بر روی سرور مستقر کنند، با محیط سرور آشنا شوند و مشکلات احتمالی را عیب‌یابی کنند.
• مدیران سیستم‌های مبتدی: افرادی که قصد دارند شغل خود را در زمینه مدیریت سیستم‌های لینوکس آغاز کنند و به دنبال کسب مهارت‌های عملی و کاربردی هستند.
• علاقه‌مندان به لینوکس: هر کسی که کنجکاو است تا با نحوه کارکرد سرورها و سیستم‌عامل لینوکس آشنا شود و بتواند یک سرور شخصی را مدیریت کند.
• متخصصان IT که قصد مهاجرت به لینوکس را دارند: کسانی که با سایر سیستم‌عامل‌ها کار کرده‌اند و می‌خواهند دانش خود را در زمینه لینوکس سرور گسترش دهند.

پس از اتمام موفقیت‌آمیز این دوره، شما قادر خواهید بود مهارت‌های کلیدی و کاربردی زیر را در زمینه مدیریت سرور لینوکس اوبونتو به کار بگیرید:

• نصب و پیکربندی اولیه سیستم‌عامل اوبونتو سرور در محیط‌های مختلف از جمله ماشین‌های مجازی.
• ناوبری و کار با سیستم فایل لینوکس، و انجام عملیات‌های اساسی مانند ایجاد، حذف، کپی و انتقال فایل‌ها و دایرکتوری‌ها از طریق خط فرمان (CLI).
• مدیریت جامع کاربران و گروه‌ها، شامل ایجاد، حذف، ویرایش و تنظیم مجوزهای دسترسی (Permissions) فایل‌ها و دایرکتوری‌ها برای افزایش امنیت و کنترل.
• آشنایی با مفاهیم بنیادین شبکه در لینوکس، شامل پیکربندی آدرس‌های IP ثابت و پویا، و تنظیمات DNS.
• استفاده کارآمد از ابزارهای مدیریت بسته مانند APT برای نصب، به‌روزرسانی، ارتقا و حذف نرم‌افزارها و وابستگی‌های آن‌ها.
• اتصال و مدیریت سرور از راه دور به صورت امن با استفاده از پروتکل SSH (Secure Shell) و پیکربندی کلیدهای SSH.
• مانیتورینگ منابع سیستم (CPU، RAM، Disk) و بررسی لاگ‌های سیستمی برای شناسایی مشکلات و عیب‌یابی مؤثر.
• اجرای فرمان‌های اساسی لینوکس برای مدیریت پردازش‌ها، سرویس‌ها و زمان‌بندی وظایف با Cron.
• درک اصول اولیه امنیت سرور و اقدامات پیشگیرانه برای محافظت از سرور در برابر تهدیدات رایج.
• نصب و پیکربندی اولیه سرویس‌های وب‌سرور (مانند Apache) و پایگاه داده (مانند MariaDB) به عنوان مقدمه‌ای بر استقرار سرویس‌های کاربردی.

شرکت در دوره مبانی سرور لینوکس اوبونتو، مزایای بسیاری را برای شما به ارمغان می‌آورد و شما را در مسیر شغلی خود به جلو هدایت می‌کند:

• ایجاد پایه قوی در لینوکس: این دوره یک بنیاد محکم و عملی برای درک و کار با سیستم‌عامل لینوکس، که اساس بسیاری از سیستم‌های ابری، سرورهای وب و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات است، فراهم می‌کند.
• افزایش مهارت‌های شغلی: دانش لینوکس و توانایی مدیریت سرور یک مهارت بسیار پرتقاضا و ارزشمند در بازار کار جهانی فناوری اطلاعات است که به شما کمک می‌کند موقعیت‌های شغلی بهتری را کسب کنید و درآمد خود را افزایش دهید.
• قابلیت عیب‌یابی و مدیریت سرور: شما با ابزارها و تکنیک‌های لازم برای شناسایی و حل مشکلات رایج در سرورهای لینوکس آشنا خواهید شد که این مهارت برای هر مدیر سیستمی ضروری است.
• آمادگی برای دوره‌های پیشرفته‌تر: با تسلط بر مفاهیم پایه ارائه‌شده در این دوره، آمادگی لازم برای یادگیری موضوعات پیچیده‌تر و تخصصی‌تر مانند مجازی‌سازی، کانتینرها (داکر و کوبرنتیس)، و خودکارسازی (پایتون، اسکریپت‌نویسی شل) را خواهید داشت.
• یادگیری عملی و پروژه محور: تاکید اصلی دوره بر روی تمرینات عملی، مثال‌های واقعی و پروژه‌های کوچک است که یادگیری را مؤثرتر و ملموس‌تر می‌کند و شما را برای چالش‌های واقعی آماده می‌سازد.
• افزایش اعتماد به نفس در محیط CLI: با کار مداوم در محیط خط فرمان، اعتماد به نفس شما در استفاده از آن افزایش یافته و کارایی‌تان به عنوان یک متخصص لینوکس بهبود می‌یابد.
• صرفه‌جویی در هزینه‌ها: با توجه به متن‌باز بودن اوبونتو و بسیاری از نرم‌افزارهای لینوکسی، یادگیری این سیستم‌عامل می‌تواند به شرکت‌ها در کاهش هزینه‌های لایسنس کمک کند.

برای حداکثر بهره‌برداری از این دوره، داشتن پیش‌نیازهای زیر توصیه می‌شود، هرچند دوره از مفاهیم کاملاً پایه شروع می‌شود و هر کسی می‌تواند با کمی تلاش آن را دنبال کند:

• آشنایی اولیه با کامپیوتر: توانایی استفاده عمومی از کامپیوتر، کار با سیستم‌عامل (ویندوز یا مک) و استفاده از اینترنت.
• درک مفاهیم ابتدایی شبکه (اختیاری): آشنایی اولیه با مفاهیمی مانند IP Address، Gateway و DNS می‌تواند مفید باشد اما برای شروع دوره ضروری نیست، زیرا در طول دوره به آن‌ها پرداخته می‌شود.
• کنجکاوی و علاقه به یادگیری: مهمترین پیش‌نیاز، علاقه و انگیزه برای یادگیری دنیای لینوکس و مدیریت سرور است.
• دسترسی به یک کامپیوتر: برای انجام تمرینات عملی و نصب اوبونتو سرور (می‌تواند روی یک ماشین مجازی مانند VirtualBox یا VMware باشد).

این دوره به صورت گام به گام و با تمرکز بر روی مفاهیم کاربردی، شما را با دنیای سرور لینوکس اوبونتو آشنا می‌کند. در ادامه به سرفصل‌های اصلی دوره می‌پردازیم که هر یک شامل چندین درس و تمرین عملی هستند:

بخش ۱: مقدمه و آماده‌سازی محیط

این بخش با معرفی جامع لینوکس اوبونتو سرور آغاز می‌شود و شما را برای شروع کار عملی آماده می‌کند. یاد می‌گیرید چگونه یک محیط آزمایشی امن و قابل دسترس برای خود فراهم کنید.

• معرفی اوبونتو سرور و جایگاه آن در صنعت IT.
• تفاوت‌های کلیدی اوبونتو سرور و دسکتاپ و موارد استفاده هر یک.
• آشنایی با ابزارهای مجازی‌سازی (مانند VirtualBox یا VMware Workstation).
• نصب گام به گام اوبونتو سرور: شامل انتخاب پارتیشن‌ها، تنظیمات منطقه زمانی و شبکه اولیه.

بخش ۲: فرمان‌های اساسی لینوکس و ناوبری

قلب مدیریت لینوکس، خط فرمان است. در این بخش، شما با پرکاربردترین فرمان‌ها و ابزارهای خط فرمان آشنا می‌شوید که امکان تعامل مستقیم با سیستم‌عامل را فراهم می‌کنند و پایه و اساس هر کاری در لینوکس هستند.

• فرمان‌های ناوبری فایل سیستم: ls (لیست کردن محتویات)، cd (تغییر دایرکتوری)، pwd (نمایش مسیر فعلی).
• مدیریت فایل‌ها و دایرکتوری‌ها: mkdir (ساخت دایرکتوری)، rmdir (حذف دایرکتوری خالی)، cp (کپی)، mv (انتقال/تغییر نام)، rm (حذف).
• مشاهده و ویرایش فایل‌ها: cat، more، less (مشاهده محتوا)، nano، vim (ویرایشگرهای متنی).
• پایپ‌ها و ریدایرکت‌ها: استفاده از | (پایپ)، > (ریدایرکت به فایل)، >> (اضافه کردن به فایل) برای ترکیب و هدایت خروجی فرمان‌ها.

بخش ۳: مدیریت کاربران و گروه‌ها

درک نحوه مدیریت دسترسی‌ها برای امنیت و پایداری سیستم بسیار مهم است. این بخش به شما کمک می‌کند تا کاربران و گروه‌ها را به درستی مدیریت کنید و اصول مدیریت هویت در سرور را بیاموزید.

• ایجاد، حذف و ویرایش کاربران: useradd، userdel، usermod و تنظیم رمز عبور.
• مدیریت گروه‌ها: groupadd، groupdel، gpasswd و اضافه/حذف کاربران از گروه‌ها.
• بررسی فایل‌های سیستمی مربوط به کاربران و گروه‌ها (مانند /etc/passwd، /etc/shadow، /etc/group).
• اصول sudo و اعطای دسترسی‌های مدیریتی به کاربران عادی به صورت امن.

بخش ۴: مدیریت فایل‌ها و مجوزها (Permissions)

مجوزهای دسترسی نقش حیاتی در امنیت سیستم ایفا می‌کنند. در این بخش، به طور عمیق‌تری با مدل مجوزهای لینوکس و نحوه تغییر آن‌ها آشنا می‌شوید تا بتوانید دسترسی به منابع را به درستی کنترل کنید.

• مفهوم مالکیت فایل (Owner, Group, Others) و اهمیت آن در امنیت.
• انواع مجوزها: خواندن (r)، نوشتن (w)، اجرا (x) و نحوه نمایش آن‌ها.
• تغییر مجوزها با chmod (با استفاده از سیستم عددی و نمادی).
• تغییر مالکیت فایل‌ها و دایرکتوری‌ها با chown و chgrp.
• مجوزهای خاص SUID, SGID, Sticky Bit و کاربرد آن‌ها.

بخش ۵: مفاهیم شبکه و پیکربندی اولیه

هر سروری نیاز به پیکربندی شبکه دارد تا بتواند با دنیای خارج ارتباط برقرار کند. این بخش شما را با مبانی شبکه در لینوکس آشنا می‌سازد و نحوه تنظیمات اولیه شبکه را آموزش می‌دهد.

• مفهوم IP Address، Subnet Mask، Gateway و DNS و نقش آن‌ها در ارتباطات شبکه.
• پیکربندی رابط‌های شبکه در اوبونتو با ابزارهای جدید (Netplan).
• ابزارهای شبکه برای عیب‌یابی و آزمایش اتصال: ip، ping، netstat، ss، dig.
• تست اتصال شبکه و عیب‌یابی اولیه مشکلات شبکه.

بخش ۶: مدیریت بسته‌ها با APT

مدیریت نرم‌افزارها در لینوکس از طریق بسته‌های نرم‌افزاری انجام می‌شود. APT (Advanced Package Tool) ابزار اصلی برای این کار در توزیع‌های مبتنی بر دبیان مانند اوبونتو است.

• مفهوم مخازن نرم‌افزاری (Repositories) و اهمیت آن‌ها در به‌روزرسانی‌ها.
• فرمان‌های ضروری APT: apt update (به‌روزرسانی لیست بسته‌ها)، apt upgrade (ارتقای بسته‌های موجود)، apt install (نصب بسته)، apt remove (حذف بسته).
• جستجو و بررسی اطلاعات بسته‌ها با apt search، apt show.
• اضافه و حذف کردن مخازن PPA (Personal Package Archive) برای دسترسی به نرم‌افزارهای جدیدتر یا خاص.

بخش ۷: دسترسی از راه دور با SSH

SSH (Secure Shell) استاندارد طلایی برای اتصال امن به سرورهای لینوکس از راه دور است. این بخش به شما نحوه استفاده صحیح و امن از SSH را آموزش می‌دهد تا بتوانید سرور خود را از هر کجا مدیریت کنید.

• مفهوم SSH، معماری و نحوه عملکرد آن.
• اتصال به سرور لینوکس با SSH Client از سیستم‌های مختلف.
• کپی کردن فایل‌ها به صورت امن با scp و sftp.
• مفاهیم کلیدهای SSH (Public/Private Key) برای احراز هویت بدون رمز عبور و امنیت بیشتر.
• پیکربندی اولیه SSH Server برای افزایش امنیت.

بخش ۸: نظارت و گزارش‌گیری سیستم

توانایی نظارت بر عملکرد سرور و بررسی لاگ‌ها برای حفظ پایداری و عیب‌یابی مشکلات بسیار مهم است. در این بخش، با ابزارهای مربوط به این کار آشنا می‌شوید تا بتوانید وضعیت سرور خود را در هر لحظه بررسی کنید.

• مشاهده وضعیت منابع سیستم: top، htop (نظارت بر پردازش‌ها)، free (حافظه)، df (فضای دیسک)، du (مصرف دیسک).
• مدیریت پردازش‌ها: ps (لیست پردازش‌ها)، kill (پایان دادن به پردازش)، bg، fg (مدیریت پردازش‌های پس‌زمینه/پیش‌زمینه).
• بررسی لاگ‌های سیستمی در مسیر /var/log و درک محتوای آن‌ها.
• استفاده از فرمان journalctl برای مشاهده و فیلتر کردن لاگ‌های systemd.

بخش ۹: اصول اولیه امنیت سرور

امنیت یکی از مهمترین جنبه‌های مدیریت سرور است. این بخش به معرفی اصول اولیه و اقدامات ضروری برای ایمن‌سازی سرور می‌پردازد تا از حملات رایج جلوگیری شود و داده‌های شما محافظت شوند.

• اهمیت به‌روزرسانی منظم سیستم و بسته‌ها برای رفع آسیب‌پذیری‌ها.
• تنظیمات فایروال (UFW – Uncomplicated Firewall): باز و بسته کردن پورت‌ها و قوانین فیلتر بسته.
• استفاده از SSH Key Authentication به جای رمز عبور برای اتصالات امن‌تر.
• تغییر پورت پیش‌فرض SSH برای کاهش حملات ربات‌ها.
• محدود کردن دسترسی روت و استفاده از sudo برای کارهای مدیریتی.
• اصول اولیه رمزنگاری و اهمیت آن.

بخش ۱۰: معرفی و پیکربندی سرویس‌های پایه

این بخش شما را با چگونگی نصب و پیکربندی سرویس‌های پرکاربرد سرور آشنا می‌کند تا بتوانید یک محیط عملیاتی ساده را راه‌اندازی کنید و کاربردهای عملی لینوکس سرور را لمس کنید.

• نصب و پیکربندی اولیه وب‌سرور Apache یا Nginx برای میزبانی وب‌سایت‌ها.
• نصب و راه‌اندازی MariaDB/MySQL Server برای مدیریت پایگاه‌های داده.
• درک مفهوم سرویس‌ها و مدیریت آن‌ها با systemctl (شروع، توقف، راه‌اندازی مجدد، فعال/غیرفعال کردن).
• اتصال به دیتابیس از طریق خط فرمان و اجرای فرمان‌های SQL پایه.
• مقدمه‌ای بر تنظیمات اولیه DNS و میزبانی چند وب‌سایت (Virtual Hosts).