آنچه در این دوره خواهید آموخت

• آشنایی کامل با خط فرمان لینوکس: از مفهوم اولیه تا درک ساختار سیستم فایل و کار با دایرکتوری‌ها و فایل‌ها.

• مدیریت پیشرفته فایل‌ها و دایرکتوری‌ها: یادگیری دستورات قدرتمند برای کپی، انتقال، حذف، جستجو و سازماندهی داده‌ها در حجم بالا.

• مجوزها و مالکیت فایل (Permissions & Ownership): درک کامل مدل امنیتی لینوکس و چگونگی تنظیم دسترسی‌های صحیح برای فایل‌ها و دایرکتوری‌ها با دستوراتی مانند chmod و chown.

• ویرایشگرهای متن پیشرفته: تسلط بر ویرایشگرهای حیاتی مانند Vim و Nano برای ویرایش سریع و کارآمد فایل‌های پیکربندی و کد.

• مدیریت فرآیندها (Process Management): نحوه مشاهده، کنترل، و مدیریت فرآیندهای در حال اجرا در سیستم، از جمله ارسال سیگنال‌ها و اجرای فرآیندها در پس‌زمینه.

• مدیریت بسته‌ها (Package Management): یادگیری نصب، به‌روزرسانی و حذف نرم‌افزارها با استفاده از ابزارهای مدیریت بسته مانند apt در دبیان/اوبونتو و yum/dnf در ردهت/فدورا.

• ورودی/خروجی و پایپینگ (I/O Redirection & Piping): نحوه هدایت خروجی دستورات به فایل‌ها و ترکیب چندین دستور برای انجام کارهای پیچیده.

• اسکریپت‌نویسی شل (Shell Scripting): اصول برنامه‌نویسی با شل برای خودکارسازی وظایف تکراری و توسعه اسکریپت‌های قدرتمند برای مدیریت سیستم.

• کار با کاربران و گروه‌ها: ایجاد، مدیریت و حذف کاربران و گروه‌ها، و درک اهمیت آن‌ها در امنیت سیستم.

• شبکه‌سازی پایه در لینوکس: مفاهیم اولیه شبکه، پیکربندی رابط‌های شبکه و استفاده از ابزارهای شبکه‌سازی خط فرمان مانند ping، ip، و netstat.

مزایای تسلط بر خط فرمان لینوکس

• افزایش بهره‌وری: انجام وظایف تکراری با سرعت و دقت بسیار بالاتر از طریق خودکارسازی و اسکریپت‌نویسی.

• کنترل کامل سیستم: دسترسی به تمامی قابلیت‌ها و پیکربندی‌های سیستم که از طریق رابط کاربری گرافیکی قابل دسترس نیستند.

• امنیت بهبودیافته: درک عمیق‌تر از مجوزها و فرآیندها به شما کمک می‌کند تا سیستم‌های امن‌تری را مدیریت و پیکربندی کنید.

• فرصت‌های شغلی گسترده: تسلط بر لینوکس یک مهارت حیاتی برای مشاغلی مانند مدیر سیستم، مهندس DevOps، مهندس ابری، توسعه‌دهنده نرم‌افزار، و متخصص امنیت شبکه است.

• حل مسئله کارآمدتر: توانایی تشخیص و رفع مشکلات سیستم‌ها با استفاده از ابزارهای خط فرمان و لاگ‌ها.

• آمادگی برای فناوری‌های آینده: لینوکس پایه و اساس بسیاری از فناوری‌های نوظهور از جمله کانتینرسازی (Docker)، اورکستراسیون (Kubernetes) و رایانش ابری (AWS, Azure, GCP) است.

پیش‌نیازهای دوره

این دوره به گونه‌ای طراحی شده که حتی افراد مبتدی نیز بتوانند با آن پیش بروند، اما داشتن پیش‌زمینه‌های زیر می‌تواند روند یادگیری شما را تسهیل کند:

• آشنایی پایه با کامپیوتر: درک کلی از مفاهیم فایل، پوشه و سیستم‌عامل.

• حداقل یک سیستم برای تمرین: یک کامپیوتر (ویندوز، مک یا لینوکس) که بتوانید روی آن یک محیط لینوکس (مثلاً با استفاده از ماشین مجازی مانند VirtualBox یا WSL در ویندوز) را نصب و تمرین کنید.

• انگیزه و پشتکار: تمایل به یادگیری و تمرین مداوم برای تسلط بر مفاهیم و دستورات.

بخش‌های کلیدی دوره (۱۱.۵ ساعت)

این دوره به صورت ساختاریافته طراحی شده تا شما را گام به گام از مبتدی به یک کاربر ماهر لینوکس تبدیل کند. محتوای دوره به شرح زیر است:

• ۱. مقدمه‌ای بر لینوکس و خط فرمان

  در این بخش، با تاریخچه و فلسفه لینوکس آشنا می‌شوید، تفاوت‌های آن با سایر سیستم‌عامل‌ها را درک می‌کنید و برای اولین بار وارد محیط خط فرمان می‌شوید. یاد می‌گیرید چگونه یک ترمینال را باز کنید و اولین دستورات خود مانند echo و man را اجرا کنید.

• ۲. ناوبری و مدیریت فایل‌های پایه

  بخش اصلی این دوره بر روی تسلط بر دستورات ناوبری و مدیریت فایل‌ها متمرکز است. با ls، cd، pwd برای حرکت در سیستم فایل، و با mkdir، rmdir، cp، mv، rm برای ایجاد، حذف، کپی و انتقال فایل‌ها و دایرکتوری‌ها آشنا می‌شوید. همچنین، نحوه استفاده از wildcardها برای عملیات گروهی آموزش داده می‌شود.

• ۳. مجوزها و مالکیت فایل‌ها

  در این بخش حیاتی، مدل امنیتی لینوکس را با جزئیات بررسی می‌کنید. یاد می‌گیرید چگونه مجوزهای خواندن، نوشتن و اجرا را با chmod تغییر دهید و مالکیت فایل‌ها را با chown و chgrp مدیریت کنید. درک این مفاهیم برای مدیریت سیستم‌های لینوکسی ضروری است.

• ۴. کار با ورودی/خروجی و پایپینگ

  توانایی هدایت ورودی و خروجی دستورات به فایل‌ها یا به عنوان ورودی برای دستورات دیگر، قدرت خط فرمان را به شدت افزایش می‌دهد. در این بخش، عملگرهای >، >>، <، | را فرا می‌گیرید و نمونه‌های عملی از ترکیب دستورات را می‌بینید.

• ۵. ویرایشگرهای متن: Vim و Nano

  آشنایی با ویرایشگرهای متن مبتنی بر ترمینال برای هر کاربر لینوکس حیاتی است. این بخش به شما کمک می‌کند تا با Nano به عنوان یک ویرایشگر ساده و کاربرپسند شروع کنید و سپس به پیچیدگی‌ها و قدرت بی‌نظیر Vim (یا Vi) بپردازید. تکنیک‌های ویرایش سریع و جستجو/جایگزینی پیشرفته در Vim آموزش داده می‌شود.

• ۶. مدیریت فرآیندها

  نحوه مشاهده فرآیندهای در حال اجرا با ps و top، و کنترل آن‌ها با kill و killall را فرا می‌گیرید. همچنین، مفاهیمی مانند فرآیندهای پس‌زمینه (background processes) و اولویت‌بندی (niceness) توضیح داده می‌شوند.

• ۷. مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری

  نصب، به‌روزرسانی و حذف نرم‌افزارها در لینوکس از طریق سیستم‌های مدیریت بسته انجام می‌شود. در این بخش، با ابزارهایی مانند apt برای توزیع‌های دبیان/اوبونتو و yum/dnf برای توزیع‌های ردهت/فدورا آشنا می‌شوید و نحوه کار با مخازن نرم‌افزاری را یاد می‌گیرید.

• ۸. کاربران و گروه‌ها

  امنیت در لینوکس بر پایه مدیریت صحیح کاربران و گروه‌ها بنا شده است. یاد می‌گیرید چگونه کاربران و گروه‌های جدید ایجاد کنید، آن‌ها را اصلاح کنید، و دسترسی‌هایشان را مدیریت کنید. دستوراتی مانند useradd، usermod، groupadd و passwd پوشش داده می‌شوند.

• ۹. جستجو و فیلتر کردن داده‌ها

  یاد می‌گیرید چگونه با استفاده از دستورات قدرتمند grep، find و locate فایل‌ها و محتوای آن‌ها را در سیستم خود جستجو کنید. همچنین، فیلتر کردن خروجی دستورات با awk و sed برای استخراج اطلاعات دقیق‌تر آموزش داده می‌شود.

• ۱۰. مقدمه‌ای بر اسکریپت‌نویسی شل

  این بخش، دروازه ورود شما به دنیای خودکارسازی در لینوکس است. با اصول اولیه اسکریپت‌نویسی Bash آشنا می‌شوید، شامل متغیرها، حلقه‌ها، شرط‌ها و توابع. یاد می‌گیرید چگونه اسکریپت‌های ساده برای انجام کارهای تکراری بنویسید و بهره‌وری خود را افزایش دهید.

• ۱۱. مباحث پیشرفته و نکات کاربردی

  در آخرین بخش، به موضوعات پیشرفته‌تری مانند مدیریت فشرده‌سازی و آرشیو با tar، gzip و bzip2، زمان‌بندی وظایف با cron، و مفاهیم شبکه‌سازی پایه با دستوراتی نظیر ip، ss، scp و ssh پرداخته می‌شود. این بخش شامل نکات و ترفندهایی برای تبدیل شدن به یک کاربر حرفه‌ای لینوکس است.