آنچه در این دوره خواهید آموخت

این دوره بر پنج حوزه کلیدی در SQL پیشرفته تمرکز دارد که هر یک به تنهایی می‌تواند توانایی شما را در کار با داده‌ها دگرگون کند. پس از اتمام این آموزش، شما قادر خواهید بود:

• با توابع پنجره‌ای (Window Functions) آشنا شوید و از آن‌ها برای تحلیل‌های آماری و رتبه‌بندی داده‌ها در سناریوهای پیچیده استفاده کنید.
• کارایی و خوانایی کوئری‌های خود را با استفاده از عبارات جدول مشترک (Common Table Expressions – CTEs) به طور چشمگیری افزایش دهید.
• تکنیک‌های بهینه‌سازی عملکرد کوئری‌ها (Query Performance Optimization) را بیاموزید و با تحلیل پلن‌های اجرایی، سرعت اجرای دستورات SQL خود را به حداکثر برسانید.
• زیرکوئری‌های پیشرفته و همبسته (Advanced and Correlated Subqueries) را درک کرده و از آن‌ها برای حل مسائل پیچیده‌تر داده‌ای که با JOINهای ساده قابل حل نیستند، بهره ببرید.
• با استفاده از CTEs بازگشتی (Recursive CTEs)، داده‌های سلسله‌مراتبی و ساختارهای درختی را به آسانی مدیریت و کوئری کنید.

مزایای شرکت در این دوره

گذراندن این دوره آموزشی نه تنها دانش فنی شما را ارتقا می‌دهد، بلکه مزایای ملموسی برای مسیر شغلی شما به همراه خواهد داشت:

• افزایش چشمگیر مهارت‌های فنی: تسلط بر SQL پیشرفته شما را به یک دارایی ارزشمند در هر تیمی تبدیل می‌کند.
• فرصت‌های شغلی بهتر: مهارت‌های کسب شده در این دوره، شما را برای نقش‌هایی مانند تحلیلگر ارشد داده، مهندس داده، توسعه‌دهنده پایگاه داده و دانشمند داده آماده می‌سازد.
• بهبود کارایی و بهره‌وری: با نوشتن کوئری‌های بهینه‌تر، زمان اجرای گزارش‌ها و برنامه‌ها را کاهش داده و بهره‌وری کلی را افزایش می‌دهید.
• توانایی حل مسائل پیچیده‌تر: قادر خواهید بود به سوالات پیچیده‌تری که از داده‌ها نشأت می‌گیرند، پاسخ دهید و بینش‌های عمیق‌تری استخراج کنید.
• صرفه‌جویی در زمان و منابع: با بهینه‌سازی کوئری‌ها، نیاز به منابع سخت‌افزاری کمتر و زمان انتظار کوتاه‌تر برای پردازش داده‌ها خواهید داشت.
• دسترسی به نرم‌افزار رایگان: همانطور که در عنوان اشاره شده، این بسته آموزشی شامل نرم‌افزارهای کاربردی است که به شما در تمرین و به‌کارگیری آموخته‌هایتان کمک می‌کند.

پیش‌نیازهای دوره

برای کسب حداکثر بهره‌وری از این دوره، توصیه می‌شود که شرکت‌کنندگان دارای دانش اولیه و تجربه کاری با SQL باشند. این پیش‌نیازها شامل موارد زیر است:

• آشنایی با مفاهیم پایگاه داده رابطه‌ای (RDBMS).
• توانایی نوشتن کوئری‌های SQL پایه شامل:
  • دستورات SELECT, FROM, WHERE
  • استفاده از JOIN برای ترکیب جداول (INNER JOIN, LEFT JOIN, RIGHT JOIN)
  • گروه‌بندی داده‌ها با GROUP BY و فیلتر کردن گروه‌ها با HAVING
  • عملگرهای مجموعه‌ای مانند UNION, INTERSECT, EXCEPT
• یک درک اولیه از منطق برنامه‌نویسی و حل مسئله.

این دوره برای کسانی طراحی شده که می‌خواهند از مرحله “کاربر SQL” به مرحله “متخصص SQL” ارتقا یابند و ابزارهای لازم برای کار با حجم‌های بزرگ داده و چالش‌های پیچیده را به دست آورند.

سرفصل‌ها و مباحث کلیدی دوره

این دوره به صورت ساختارمند، پنج حوزه اصلی SQL پیشرفته را پوشش می‌دهد. در ادامه به تفصیل به این سرفصل‌ها و آنچه در هر بخش خواهید آموخت، می‌پردازیم:

۱. توابع پنجره‌ای (Window Functions)

توابع پنجره‌ای یکی از قدرتمندترین ابزارها در SQL پیشرفته هستند که به شما اجازه می‌دهند محاسبات را روی مجموعه‌ای از ردیف‌های مرتبط (پنجره) انجام دهید، بدون اینکه نیاز به گروه‌بندی کل مجموعه داده و از دست دادن جزئیات باشد. این توابع برای تحلیل‌های آماری، رتبه‌بندی، محاسبه میانگین متحرک و مجموع تجمعی بی‌نظیر هستند.

• مفاهیم پایه: آشنایی با OVER() و PARTITION BY.
• توابع رتبه‌بندی: ROW_NUMBER(), RANK(), DENSE_RANK(), NTILE().

  مثال کاربردی: تصور کنید می‌خواهید دانش‌آموزان را بر اساس نمراتشان در هر کلاس رتبه‌بندی کنید. توابع پنجره‌ای این کار را بدون نیاز به ساب‌کوئری‌های پیچیده و با کارایی بالا انجام می‌دهند.

• توابع فریم (Frame Functions): ROWS BETWEEN و RANGE BETWEEN برای تعریف دقیق‌تر پنجره.
• توابع تحلیلی: LAG(), LEAD() برای دسترسی به ردیف‌های قبلی و بعدی، FIRST_VALUE(), LAST_VALUE().

  مثال کاربردی: محاسبه تفاوت فروش هر ماه نسبت به ماه قبل یا مقایسه قیمت سهام امروز با قیمت سهام روز گذشته.

۲. عبارات جدول مشترک (Common Table Expressions – CTEs)

CTEs که با کلمه کلیدی WITH معرفی می‌شوند، ابزاری عالی برای بهبود خوانایی، ماژولارسازی و سازماندهی کوئری‌های SQL پیچیده هستند. آن‌ها به شما اجازه می‌دهند نتایج میانی را تعریف کنید که در یک کوئری بزرگ‌تر قابل ارجاع هستند، بدون نیاز به ایجاد جداول موقت.

• مقدمه بر CTEs: ساختار و نحوه تعریف CTEها.
• مزایای استفاده از CTEs: بهبود خوانایی، قابلیت نگهداری، و کاهش پیچیدگی کوئری‌ها.

  مثال کاربردی: فرض کنید نیاز دارید ابتدا فروش برتر را بر اساس منطقه محاسبه کنید، سپس مشتریان برتر در هر منطقه را شناسایی کنید. با CTE، می‌توانید این مراحل را به صورت منطقی و خوانا از هم جدا کنید.

• چندین CTE در یک کوئری: نحوه زنجیره‌ای کردن CTEها برای حل مسائل چند مرحله‌ای.

۳. بهینه‌سازی عملکرد کوئری‌ها (Query Performance Optimization)

نوشتن کوئری‌های کارآمد برای پایگاه‌های داده بزرگ و سیستم‌های با ترافیک بالا حیاتی است. این بخش به شما می‌آموزد که چگونه تنگناهای عملکردی را شناسایی کرده و آن‌ها را برطرف کنید تا زمان پاسخ‌گویی به کوئری‌ها به حداقل برسد.

• ایندکس‌ها: درک انواع ایندکس‌ها (Clustered, Non-Clustered) و نحوه استفاده صحیح از آن‌ها.

  مثال کاربردی: یک جستجو روی ستون بدون ایندکس ممکن است دقایق طول بکشد، در حالی که با یک ایندکس مناسب، همان جستجو در میلی‌ثانیه انجام می‌شود.

• پلن اجرایی (Execution Plan): نحوه خواندن و تفسیر پلن‌های اجرایی برای شناسایی عملیات پرهزینه.
• بهینه‌سازی JOINها: انتخاب نوع JOIN مناسب و ترتیب جداول در JOINها.
• بهینه‌سازی WHERE و GROUP BY: نکات و ترفندهایی برای فیلتر کردن و گروه‌بندی کارآمد.
• اجتناب از الگوهای ضد-عملکرد (Anti-Patterns): شناسایی و دوری از الگوهایی که باعث کاهش کارایی می‌شوند.

۴. زیرکوئری‌های پیشرفته و همبسته (Advanced and Correlated Subqueries)

زیرکوئری‌ها (Subqueries) ابزاری قدرتمند برای حل مسائلی هستند که با JOINهای ساده قابل حل نیستند. این بخش به شما کمک می‌کند تا تفاوت بین زیرکوئری‌های مستقل و همبسته را درک کنید و از آن‌ها در سناریوهای مناسب استفاده کنید.

• زیرکوئری‌های مستقل (Non-Correlated Subqueries): زیرکوئری‌هایی که می‌توانند به صورت جداگانه اجرا شوند.
• زیرکوئری‌های همبسته (Correlated Subqueries): زیرکوئری‌هایی که برای هر ردیف از کوئری بیرونی یک بار اجرا می‌شوند.

  مثال کاربردی: یافتن تمامی مشتریانی که حداقل یک سفارش بزرگتر از میانگین سفارشات کلی شرکت داشته‌اند. یک زیرکوئری همبسته می‌تواند این کار را به طور موثری انجام دهد.

• استفاده از EXISTS و NOT EXISTS: برای بررسی وجود یا عدم وجود ردیف‌ها.
• تفاوت با JOINها: مقایسه کاربرد زیرکوئری‌ها با JOINها و انتخاب بهترین رویکرد.

۵. مدیریت داده‌های سلسله‌مراتبی با CTEs بازگشتی (Recursive CTEs for Hierarchical Data)

مدیریت داده‌های سلسله‌مراتبی مانند ساختارهای سازمانی، درخت فایل‌ها، یا لیست مواد اولیه (Bill of Materials) می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. CTEs بازگشتی راه حلی ظریف و قدرتمند برای پیمایش و کوئری گرفتن از این نوع داده‌ها ارائه می‌دهند.

• مفاهیم پایه CTE بازگشتی: بخش Anchor و بخش Recursive.
• نحوه پیمایش ساختارهای سلسله‌مراتبی: مثال‌هایی مانند یافتن تمامی زیرمجموعه‌های یک محصول یا تمامی گزارش‌گیران یک مدیر.

  مثال کاربردی: فرض کنید یک جدول کارمندان دارید که هر کارمند مدیر خود را مشخص می‌کند. با یک CTE بازگشتی می‌توانید به راحتی سلسله‌مراتب گزارش‌دهی را از یک کارمند تا بالاترین مدیر ردیابی کنید.

• کنترل عمق بازگشت: جلوگیری از حلقه‌های بی‌نهایت.