این دوره جامع طراحی شده تا شما را از پایه با مفاهیم اسکریپت‌نویسی Bash آشنا کند و به تدریج به سمت مباحث پیشرفته‌تر هدایت نماید. پس از اتمام دوره، شما قادر خواهید بود:

• نوشتن اسکریپت‌های Bash از صفر تا صد برای خودکارسازی وظایف مختلف.
• کار با متغیرها، عملگرها و آرایه‌ها در Bash.
• استفاده از ساختارهای کنترلی مانند if/else، case و حلقه‌های for/while برای منطق‌بندی اسکریپت‌ها.
• تعریف و استفاده از توابع Bash برای سازماندهی بهتر کد و استفاده مجدد از آن.
• مدیریت ورودی و خروجی استاندارد، و استفاده از Pipe و Redirection.
• کار با فایل‌ها و دایرکتوری‌ها به صورت برنامه‌نویسی شده.
• آشنایی کامل با عبارات باقاعده (Regular Expressions) و کاربرد آن‌ها در فیلترینگ و جستجو.
• تسلط بر ابزارهای قدرتمند AWK و SED برای پردازش، فیلتر و تغییر داده‌های متنی.
• عیب‌یابی (Debugging) اسکریپت‌های Bash و رفع خطاها.
• نوشتن اسکریپت‌های پایدار، امن و کارآمد با رعایت بهترین شیوه‌ها.

انتخاب این دوره می‌تواند نقطه عطفی در مسیر حرفه‌ای شما باشد. مزایای کلیدی این دوره عبارتند از:

• افزایش بهره‌وری: با خودکارسازی وظایف تکراری، زمان خود را آزاد کرده و روی کارهای مهم‌تر تمرکز کنید.
• تقویت مهارت‌های شغلی: اسکریپت‌نویسی Bash یک مهارت پرتقاضا در حوزه‌های DevOps، مدیریت سیستم و امنیت است.
• فهم عمیق‌تر لینوکس: با هر اسکریپت، درک شما از نحوه کارکرد سیستم عامل لینوکس عمیق‌تر می‌شود.
• حل مشکلات پیچیده: توانایی شما در تحلیل لاگ‌ها، مدیریت داده‌ها و رفع اشکال سیستم‌ها به طور چشمگیری بهبود می‌یابد.
• پایه‌ای برای آینده: دانش Bash، AWK و SED پایه‌ای محکم برای یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی دیگر و ابزارهای اتوماسیون پیچیده‌تر فراهم می‌کند.
• محتوای جامع و به‌روز: این دوره تمامی جنبه‌های ضروری اسکریپت‌نویسی Bash را پوشش می‌دهد و با مثال‌های عملی همراه است.
• مناسب برای سطوح مختلف: چه یک مبتدی باشید و چه تجربه کار با لینوکس را داشته باشید، این دوره برای شما مفید خواهد بود.

برای بهره‌مندی حداکثری از این دوره، داشتن حداقل دانش و ابزارهای زیر توصیه می‌شود:

• آشنایی مقدماتی با خط فرمان لینوکس: توانایی اجرای دستورات پایه مانند cd، ls، mkdir و rm. نیازی به دانش قبلی در زمینه برنامه‌نویسی یا اسکریپت‌نویسی نیست.
• دسترسی به یک محیط لینوکس: این می‌تواند یک ماشین مجازی (مانند VirtualBox یا VMware)، یک سیستم عامل لینوکس نصب شده روی کامپیوتر شخصی شما، یا حتی WSL (Windows Subsystem for Linux) باشد.
• یک ویرایشگر متن: مانند Nano، Vim، VS Code یا Sublime Text.

دوره از ابتدا شروع می‌کند و مفاهیم را به صورت تدریجی توضیح می‌دهد، بنابراین حتی اگر تجربه کمی هم در لینوکس دارید، جای نگرانی نیست.

این دوره به بخش‌های منطقی تقسیم شده تا فرآیند یادگیری را برای شما آسان‌تر و ساختارمندتر کند:

• مقدمات و شروع به کار با Bash:

  در این بخش با تاریخچه Bash، محیط آن، و نحوه نوشتن و اجرای اولین اسکریپت خود آشنا خواهید شد. مفاهیم اساسی مانند Shebang line و permissions (مجوزهای اجرایی) نیز توضیح داده می‌شوند.

• متغیرها و مدیریت داده‌ها:

  یاد می‌گیرید چگونه متغیرها را تعریف کنید، با انواع داده‌های مختلف مانند رشته‌ها و اعداد کار کنید، و از آرایه‌ها برای ذخیره‌سازی مجموعه‌ای از مقادیر استفاده کنید. همچنین متغیرهای محیطی و اهمیت آن‌ها بررسی می‌شود.

• عملگرها و محاسبات:

  این بخش به معرفی عملگرهای حسابی، مقایسه‌ای و منطقی می‌پردازد که برای انجام محاسبات و تصمیم‌گیری در اسکریپت‌ها ضروری هستند.

• ساختارهای کنترلی:

  مهم‌ترین بخش برای کنترل جریان اسکریپت‌ها. شما با دستورات if/else برای شرایط، case برای انتخاب‌های چندگانه، و حلقه‌های for و while برای تکرار وظایف آشنا خواهید شد. مثال‌های عملی به فهم عمیق‌تر کمک می‌کنند.

• توابع و مدولار کردن کد:

  چگونگی تعریف توابع برای تقسیم‌بندی کد به بخش‌های کوچکتر و قابل استفاده مجدد، ارسال آرگومان‌ها به توابع و دریافت مقادیر بازگشتی آموزش داده می‌شود.

• ورودی و خروجی استاندارد، Pipe و Redirection:

  نحوه تعامل اسکریپت‌ها با کاربران و سایر دستورات سیستم را یاد می‌گیرید. استفاده از Pipe (|) برای ارسال خروجی یک دستور به ورودی دستور دیگر و Redirection (> و < و >>) برای تغییر مسیر ورودی و خروجی به فایل‌ها به تفصیل بیان می‌شود.

• عبارات باقاعده (Regular Expressions):

  مهارتی حیاتی برای هر کسی که با متن و لاگ سر و کار دارد. این بخش به شما می‌آموزد چگونه الگوهای جستجو را تعریف کرده و از آن‌ها برای یافتن و فیلتر کردن اطلاعات استفاده کنید.

• ابزارهای قدرتمند پردازش متن: AWK و SED:

  دو ابزار فوق‌العاده برای پردازش و تحلیل متن. AWK برای استخراج و گزارش‌گیری از داده‌ها از فایل‌های متنی ساختاریافته عالی است، در حالی که SED به شما امکان می‌دهد تغییرات پیچیده‌ای را به صورت خط به خط روی متن اعمال کنید. مثال‌های کاربردی زیادی برای هر دو ابزار ارائه خواهد شد.

• عیب‌یابی و بهترین شیوه‌ها:

  یاد می‌گیرید چگونه خطاهای رایج در اسکریپت‌های Bash را تشخیص دهید و رفع کنید. همچنین نکات و شیوه‌هایی برای نوشتن کدهای خوانا، کارآمد و امن معرفی می‌شوند، از جمله استفاده از set -e و افزودن کامنت‌ها.

AWK و SED دو ستون اصلی در پردازش متن در محیط لینوکس هستند و تسلط بر آن‌ها توانایی‌های اسکریپت‌نویسی شما را چندین برابر می‌کند. این ابزارها به شما اجازه می‌دهند تا با حجم عظیمی از داده‌های متنی، مانند لاگ‌فایل‌ها، فایل‌های پیکربندی و خروجی دستورات، به سرعت و کارایی بالا کار کنید.

AWK برای تجزیه (parsing) و گزارش‌گیری از داده‌ها بسیار قدرتمند است. فرض کنید می‌خواهید از یک فایل لاگ، فقط خطوطی را نمایش دهید که حاوی کلمه “error” هستند و سپس ستون‌های خاصی از آن خطوط را استخراج کنید. با AWK، این کار به سادگی قابل انجام است.

awk '/error/ {print $1, $3}' access.log

این دستور خطوط حاوی “error” را پیدا کرده و سپس ستون اول و سوم آن‌ها را چاپ می‌کند.

SED (Stream EDitor) در تغییر و جایگزینی متن به صورت غیرتعاملی تبحر دارد. این ابزار برای تغییرات سراسری در فایل‌ها بدون نیاز به باز کردن آن‌ها در ویرایشگر مفید است. مثلاً برای جایگزینی تمام رخدادهای “old_text” با “new_text” در یک فایل:

sed 's/old_text/new_text/g' config.txt

یا برای حذف خطوط خالی:

sed '/^$/d' input.txt

این قابلیت‌ها، AWK و SED را به ابزارهایی ضروری برای هر اسکریپت‌نویس Bash تبدیل می‌کنند.

دوره پر از مثال‌های عملی است که به شما کمک می‌کند مفاهیم را در سناریوهای واقعی درک کنید. در اینجا چند نمونه و نکته کلیدی آورده شده است:

• اسکریپت پشتیبان‌گیری ساده:

  یک اسکریپت ساده می‌تواند هر روز یک نسخه پشتیبان از دایرکتوری‌های مهم شما تهیه کند. مثال:

  #!/bin/bash
  BACKUP_DIR="/home/user/backups"
  SOURCE_DIR="/var/www/html"
  TIMESTAMP=$(date +"%Y%m%d_%H%M%S")
  tar -czvf "$BACKUP_DIR/web_backup_$TIMESTAMP.tar.gz" "$SOURCE_DIR"
  echo "Backup completed successfully!"

  این اسکریپت از متغیرها، دستورات لینوکس و تولید نام فایل دینامیک استفاده می‌کند.

• فیلتر کردن خروجی دستورات:

  می‌توانید خروجی دستور ps -ef را برای یافتن فرآیندهای خاص فیلتر کنید:

  ps -ef | grep "apache2" | awk '{print $2, $8}'

  اینجا از Pipe برای ارسال خروجی ps به grep و سپس به AWK برای استخراج PID و نام دستور استفاده شده است.

• نکته کلیدی: Shebang Line:

  همیشه اسکریپت‌های Bash خود را با #!/bin/bash آغاز کنید. این خط به سیستم عامل می‌گوید که برای اجرای این فایل از کدام مفسر (اینترپرتر) استفاده کند.

• نکته کلیدی: مدیریت خطا با set -e:

  با افزودن set -e به ابتدای اسکریپت خود، تضمین می‌کنید که اسکریپت در صورت بروز هر گونه خطا بلافاصله متوقف شود، که به جلوگیری از مشکلات پیش‌بینی نشده کمک می‌کند و عیب‌یابی را آسان‌تر می‌سازد.

• نکته کلیدی: اهمیت نقل قول‌ها (Quotes):

  همیشه متغیرها را با نقل قول دوتایی ("$"variable") احاطه کنید تا از مشکلات مربوط به فاصله‌ها و کاراکترهای خاص جلوگیری شود. این یک عادت خوب برای نوشتن اسکریپت‌های مقاوم است.