در دنیای امروز که نرم‌افزارها نقش محوری در زندگی روزمره و کسب‌وکارها ایفا می‌کنند، درک عمیق از عملکرد داخلی آن‌ها، به خصوص از دیدگاه امنیتی و تحلیل‌پذیری، اهمیت فزاینده‌ای یافته است. دوره Cracking Software Legally (CSL) 2022-9 به شما مهارت‌های کلیدی مهندسی معکوس نرم‌افزار را آموزش می‌دهد، اما با یک تفاوت اساسی: تمرکز کامل بر جنبه‌های قانونی و اخلاقی این دانش. این دوره برای افرادی طراحی شده است که می‌خواهند بدون نقض قوانین و حقوق مالکیت فکری، به تحلیل، بهبود، یا سازگاری نرم‌افزارهای موجود بپردازند.

مهندسی معکوس قانونی، ابزاری قدرتمند برای محققان امنیتی، توسعه‌دهندگان، تحلیل‌گران بدافزار و حتی کاربران پیشرفته است که به دنبال فهم عمیق‌تر نرم‌افزارها هستند. این رویکرد به شما امکان می‌دهد تا مکانیزم‌های حفاظتی را درک کنید، نقاط ضعف امنیتی را کشف کنید، باگ‌ها را شناسایی و رفع کنید، یا حتی نرم‌افزارهای قدیمی را برای کار با سیستم‌عامل‌های جدید سازگار سازید. این نسخه از دوره که در سال ۲۰۲۲ و ماه ۹ منتشر شده است، به معنای به‌روز بودن مطالب با آخرین تکنیک‌ها و ابزارها در این حوزه است و اطمینان می‌دهد که شما با جدیدترین دانش روز آشنا می‌شوید.

این دوره جامع، شما را از مفاهیم پایه‌ای مهندسی معکوس تا تکنیک‌های پیشرفته آن، با تمرکز بر کاربردهای قانونی، هدایت می‌کند. پس از اتمام دوره، شما قادر خواهید بود:

• اصول و مبانی مهندسی معکوس: با تعاریف، تاریخچه، و کاربردهای گسترده مهندسی معکوس نرم‌افزار آشنا شوید و درک درستی از اینکه چه زمانی می‌توان از این تکنیک‌ها به صورت قانونی بهره برد، کسب کنید.
• کار با ابزارهای تخصصی: مهارت کار با ابزارهای قدرتمندی مانند IDA Pro, Ghidra, OllyDbg/x64dbg و ابزارهای مانیتورینگ سیستم نظیر Process Monitor و Wireshark را به صورت عملی و کاربردی کسب کنید.
• تحلیل کد اسمبلی: توانایی خواندن و درک کد اسمبلی x86/x64 را پیدا کرده و ساختار برنامه‌ها را در سطح پایین (بایت کد) درک کنید. این مهارت برای تحلیل عمیق نرم‌افزار ضروری است.
• شناسایی مکانیزم‌های محافظت: با انواع تکنیک‌های محافظت نرم‌افزاری مانند ضد دیباگ، ضد دستکاری (anti-tampering) و مبهم‌سازی کد (obfuscation) آشنا شوید و روش‌های شناسایی و تحلیل آن‌ها را فرا بگیرید.
• تحلیل و دور زدن محافظت‌ها (قانونی): تکنیک‌های قانونی برای تحلیل و در برخی موارد، دور زدن مکانیزم‌های حفاظتی (مانند پچ کردن باینری‌ها برای سازگاری یا رفع باگ‌های بحرانی) را بیاموزید. تأکید بر عدم نقض حقوق مالکیت فکری است.
• درک لایسنس و فعال‌سازی: با روش‌های مختلف لایسنس‌دهی نرم‌افزار و مکانیزم‌های فعال‌سازی آشنا شوید و توانایی تحلیل آن‌ها را برای اهداف امنیتی یا بازیابی لایسنس‌های مفقود (در صورت مالکیت قانونی) پیدا کنید.
• مطالعات موردی عملی: روی مثال‌های واقعی و سناریوهای عملی مهندسی معکوس قانونی کار کنید، از جمله تحلیل بدافزار در محیط‌های ایزوله و امن.
• جنبه‌های حقوقی و اخلاقی: درک کاملی از محدودیت‌های قانونی و ملاحظات اخلاقی در زمینه مهندسی معکوس کسب کنید تا همواره در چارچوب قوانین فعالیت نمایید.

شرکت در این دوره، علاوه بر افزایش دانش فنی شما در زمینه مهندسی معکوس نرم‌افزار، مزایای حرفه‌ای و شخصی متعددی به همراه دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

• افزایش مهارت‌های امنیت نرم‌افزار: با درک عمیق از نحوه عملکرد نرم‌افزارها در سطح پایین، توانایی‌های شما در شناسایی و رفع آسیب‌پذیری‌های امنیتی به شدت افزایش می‌یابد. این مهارت برای هر متخصص امنیت سایبری حیاتی است.
• تحلیل و ممیزی نرم‌افزارهای شخص ثالث: قادر خواهید بود نرم‌افزارهایی را که توسط شرکت‌های دیگر توسعه یافته‌اند، از نظر امنیتی یا عملکردی ممیزی و تحلیل کنید. این امر برای سازمان‌ها در ارزیابی ریسک نرم‌افزارهای خارجی و اطمینان از انطباق با استانداردها بسیار ارزشمند است.
• توسعه پچ‌های سفارشی و سازگاری: مهارت لازم برای توسعه پچ‌های نرم‌افزاری برای رفع باگ‌ها، اضافه کردن قابلیت‌های جدید، یا سازگار کردن نرم‌افزارهای قدیمی با سیستم‌عامل‌های جدید را کسب می‌کنید، البته همواره در چارچوب قوانین کپی‌رایت و مالکیت نرم‌افزار.
• فرصت‌های شغلی گسترده: دانش مهندسی معکوس، به ویژه با رویکرد قانونی، شما را برای مشاغل پرتقاضا در حوزه‌های امنیت سایبری (مانند تست نفوذ، تحلیل بدافزار)، توسعه نرم‌افزار (برای بهبود عملکرد یا رفع مشکلات پیچیده)، و forensic (بازیابی اطلاعات) آماده می‌کند.
• فهم عمیق سیستم‌های کامپیوتری: این دوره به شما کمک می‌کند تا نه تنها نرم‌افزار، بلکه نحوه تعامل آن با سخت‌افزار و سیستم‌عامل را درک کنید، که برای هر متخصص IT یا توسعه‌دهنده یک مزیت بزرگ و اساسی محسوب می‌شود.
• استفاده مسئولانه و اخلاقی: تأکید بر جنبه‌های قانونی و اخلاقی این مهارت، به شما اطمینان می‌دهد که دانش خود را در مسیر صحیح و بدون نقض حقوق دیگران به کار خواهید گرفت. این دوره شما را به یک “هکر قانونی” تبدیل می‌کند.

برای بهره‌مندی حداکثری و درک عمیق‌تر مطالب این دوره پیشرفته، داشتن دانش پایه‌ای در زمینه‌های زیر قویاً توصیه می‌شود:

• مبانی برنامه‌نویسی: آشنایی با حداقل یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا مانند C، C++، یا Python بسیار مفید خواهد بود، چرا که به درک مفاهیم برنامه‌نویسی، ساختارهای داده و الگوریتم‌ها کمک شایانی می‌کند.
• آشنایی با سیستم‌عامل‌ها: درک خوبی از نحوه کار سیستم‌عامل‌هایی مانند ویندوز و لینوکس، شامل مدیریت فایل‌ها، پردازش‌ها، مدیریت حافظه و فراخوانی‌های سیستمی ضروری است.
• معماری کامپیوتر: آشنایی اولیه با مفاهیم معماری کامپیوتر، نحوه کار CPU، حافظه (RAM)، و رجیسترها به شما کمک می‌کند تا کد اسمبلی را بهتر درک کنید.
• منطق و حل مسئله: مهم‌تر از همه، داشتن یک ذهن کنجکاو، علاقه شدید به کشف نحوه عملکرد اشیا، و توانایی حل مسئله از طریق تحلیل منطقی و تفکر انتقادی از جمله پیش‌نیازهای اساسی برای موفقیت در این حوزه است.

این دوره به صورت ماژولار و ساختاریافته طراحی شده است تا یادگیری را برای شما آسان‌تر و هدفمندتر کند. سرفصل‌ها به شرح زیر است و هر ماژول شامل بخش‌های تئوری و عملی می‌باشد:

• ماژول ۱: مقدمه‌ای بر مهندسی معکوس و چارچوب قانونی
  • تعریف مهندسی معکوس، تاریخچه، و کاربردهای آن در دنیای واقعی.
  • تفاوت‌های کلیدی بین مهندسی معکوس قانونی و غیرقانونی.
  • مبانی حقوقی و اخلاقی: قوانین کپی‌رایت، DMCA، و ملاحظات مربوط به نقض پتنت‌ها.
  • سناریوهای مجاز مهندسی معکوس: سازگاری، امنیت، تحلیل بدافزار، آموزش و پژوهش.
• ماژول ۲: ابزارها و محیط آزمایشگاهی
  • معرفی و نصب ابزارهای کلیدی Disassembler و Debugger: IDA Pro (نسخه رایگان یا تجاری), Ghidra, x64dbg/OllyDbg.
  • آشنایی با ابزارهای کمکی: Hex Editors, Process Monitor, Process Hacker, Wireshark.
  • راه‌اندازی محیط امن آزمایش (Sandbox) با استفاده از ماشین مجازی برای جلوگیری از آسیب.
• ماژول ۳: مبانی اسمبلی و معماری سیستم
  • مروری بر معماری x86/x64 و نحوه کار پردازنده‌ها.
  • آشنایی با رجیسترها (Registers), پشته (Stack), و فراخوانی توابع (Calling Conventions).
  • دستورالعمل‌های اصلی اسمبلی و مثال‌های عملی برای درک چگونگی اجرای کد.
  • نحوه ترجمه از کد سطح بالا (C/C++) به اسمبلی و مفهوم دکامپایل (decompilation).
• ماژول ۴: ساختار فایل‌های اجرایی (PE & ELF)
  • تحلیل عمیق فرمت Portable Executable (PE) در سیستم‌عامل ویندوز.
  • بررسی جزئیات Headerها، Sectionها، جدول Import/Export و Relocationها.
  • مقدمه‌ای بر فرمت Executable and Linkable Format (ELF) در سیستم‌عامل لینوکس.
• ماژول ۵: تحلیل استاتیک
  • استفاده از Disassemblerها (IDA Pro, Ghidra) برای تحلیل کد بدون نیاز به اجرا.
  • شناسایی توابع، رشته‌ها، API Calls، و نقاط ورودی و خروجی برنامه.
  • درک نمودارهای جریان کنترل (Control Flow Graphs) و استفاده از قابلیت‌های دکامپایلرها.
• ماژول ۶: تحلیل دینامیک
  • کار با Debuggerها (x64dbg, OllyDbg): تنظیم Breakpoint، Stepping، مشاهده رجیسترها و حافظه.
  • تحلیل رفتار برنامه در زمان اجرا و ردیابی داده‌ها.
  • تکنیک‌های دیباگینگ پیشرفته: Condition Breakpoints, Hardware Breakpoints, Tracing.
• ماژول ۷: مکانیزم‌های محافظت نرم‌افزار
  • معرفی Anti-debugging، Anti-tampering، و تکنیک‌های Code Obfuscation.
  • مفهوم Packing و Cryptography در محافظت از نرم‌افزار.
  • آشنایی با Virtualization و مفهوم Code Virtualization به عنوان یک لایه محافظتی.
• ماژول ۸: تحلیل و دور زدن محافظت‌ها (با رویکرد قانونی)
  • تکنیک‌های Patching باینری‌ها برای اصلاح عملکرد یا رفع محدودیت‌ها (مثلاً رفع باگ‌های بحرانی برای نرم‌افزارهای قدیمی).
  • API Hooking برای مانیتورینگ یا تغییر رفتار توابع سیستمی (در چارچوب امنیت و نظارت).
  • Unpacking برنامه‌های Packed شده برای تحلیل بدافزار (Ethical Malware Analysis) و کشف ویژگی‌های مخرب.
  • تکنیک‌های شناسایی و تحلیل مکانیزم‌های لایسنس و فعال‌سازی (جهت احراز هویت قانونی یا مدیریت دارایی).
• ماژول ۹: مطالعات موردی عملی
  • بررسی یک نرم‌افزار قدیمی برای بازگرداندن سازگاری با سیستم‌عامل جدید یا سخت‌افزار مدرن.
  • تحلیل آسیب‌پذیری یک برنامه منبع بسته (Closed-Source) برای گزارش امنیتی و بهبود آن.
  • بررسی نحوه کار یک مکانیزم فعال‌سازی برای اطمینان از انطباق و عدم وجود ضعف.
  • مثال‌هایی از تحلیل بدافزار (Malware Analysis) در یک محیط کنترل شده و ایزوله.
• ماژول ۱۰: مباحث پیشرفته و اخلاقی
  • معرفی مفهوم Rootkits و تکنیک‌های پایداری و پنهان‌سازی (جهت تحلیل بدافزار).
  • نگاهی اجمالی به Kernel-mode debugging و چالش‌های آن.
  • مروری بر به‌روزترین قوانین و چالش‌های اخلاقی در مهندسی معکوس در سطح جهانی.

یکی از ارکان اصلی دوره CSL 2022-9، تمرکز بر کاربردهای عملی و سناریوهای واقعی است. شما تنها مفاهیم تئوری را نخواهید آموخت، بلکه با دست خودتان، نرم‌افزارها را در یک محیط کنترل شده تحلیل خواهید کرد. به عنوان مثال، در بخش تحلیل دینامیک، با استفاده از x64dbg، یک برنامه کوچک را مرحله به مرحله اجرا کرده، رجیسترها را مشاهده و نقاط ضعف احتمالی را برای تغییر رفتار برنامه کشف می‌کنید. این تغییرات ممکن است شامل دور زدن یک تابع کنترل محلی برای تست قابلیت‌ها یا تغییر یک پیام خروجی برای اهداف آموزشی باشد.

در بخش مربوط به پچ کردن باینری‌ها، یاد می‌گیرید که چگونه یک برنامه را تغییر دهید تا به جای نمایش یک پیام خطا، یک پیام موفقیت‌آمیز را نشان دهد، یا چگونه یک محدودیت زمانی در یک نرم‌افزار آزمایشی را، در یک محیط آزمایشگاهی و به منظور آموزش نحوه عملکرد آن، تحلیل و درک کنید. تمامی این تمرین‌ها با هدف ارتقاء مهارت‌های تحلیلی و حل مسئله شما طراحی شده‌اند و همواره بر محدودیت‌های قانونی و اخلاقی تأکید می‌شود.

نکته کلیدی در تمام طول این دوره، رعایت این محدودیت‌ها است. ما همواره بر این اصل تأکید می‌کنیم که مهارت‌های کسب شده باید در جهت افزایش امنیت، بهبود عملکرد، سازگاری، یا اهداف آموزشی و پژوهشی به کار گرفته شوند و هرگونه استفاده غیرمجاز یا مخرب، از اهداف این دوره خارج است. هدف ما تربیت متخصصانی است که می‌توانند با دانش عمیق خود، به جامعه امنیت سایبری و توسعه نرم‌افزار کمک کنند و نه تنها مشکلی ایجاد نکنند، بلکه راه‌حل‌هایی نوین و خلاقانه ارائه دهند.

این دوره به شما دیدگاهی جامع و کاربردی از دنیای پیچیده و جذاب مهندسی معکوس می‌دهد، و شما را برای چالش‌های آتی در حوزه‌های مختلف تکنولوژی آماده می‌سازد. با رویکرد “Cracking Legally”، شما نه تنها یک هکر قانونی، بلکه یک تحلیل‌گر و متخصص امنیتی ارزشمند خواهید شد که می‌تواند به طور مسئولانه و مؤثر در این صنعت فعالیت کند.